بیلی روبین در طی فرآیند طبیعی تجزیه گلبول های قرمز خون ساخته می شود. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که در صفرا یافت می شود. مایع صفراوی به هضم غذا کمک می کند. یک کبد سالم بیشتر بیلی روبین را از بدن دفع می کند. اگر کبد آسیب دیده باشد، بیلی روبین می تواند به خون نشت پیدا کند.
افزایش سطح بیلی روبین در خون هیپربیلی روبینمی نامیده می شود و می تواند منجر به بروز مشکلاتی شود. بیلی روبین همچنین می تواند از طریق ادرار دفع شود و باعث تیره شدن آن شود. برای استفاده از امکان نمونه گیری در منزل در بهترین آزمایشگاه کرج (2)، جهت انجام آزمایش بیلی روبین، با آزمایشگاه گوهردشت تماس بگیرید.
چرا آزمایش بیلی روبین انجام می شود؟
آزمایش بیلی روبین برای اندازه گیری سطح بیلی روبین در خون انجام می شود.
اگر بیلی روبین بیش از حد در جریان خون وجود داشته باشد، می تواند باعث زردی شود که زرد شدن پوست و چشمان از علائم زردی هستند. نتایج آزمایش بیلی روبین و علائم زردی می تواند به پزشک کمک کند تا سلامت کبد را بررسی کند و تشخیص دهد که آیا فرد به بیماری کبدی مبتلا است یا خیر.
آزمایش بیلی روبین نیز برای تعیین زردی در نوزادان استفاده می شود. کبد بسیاری از نوزادان به اندازه کافی بالغ نیست تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شوند. سطوح بالای بیلی روبین در نوزادان می تواند باعث آسیب مغزی شود.
این آزمایش معمولاً همراه با سایر آزمایشات برای بیماری کبد به عنوان بخشی از پانل عملکرد کبدی انجام می شود. همچنین می توان این آزمایش را در موارد زیر انجام داد:
- هپاتیت، سیروز یا سایر بیماری های کبدی
- انسداد مجاری صفراوی
- بررسی اثر بخشی درمان اختلالات کبدی
- تشخیص اختلالات مربوط به تولید گلبول قرمز
- کنترل سلامت کبد در افرادی که الکل می نوشند
- شک به سمیت دارویی
علائم افزایش بیلی روبین چیست؟
علائم افزایش بیلی روبین به علت اصلی آن بستگی دارد. ممکن است بیلی روبین کمی بالا باشد و هیچ علامتی وجود نداشته باشد.
با بیلی روبین نسبتاً بالا، ممکن است فقط زردی بروز کند. زردی علامت اصلی سطح بالای بیلی روبین است.
سایر علائم عمومی بیماری هایی که باعث افزایش بیلی روبین می شوند عبارتند از:
- درد یا تورم شکم
- لرز
- تب
- درد قفسه سینه
- ضعف
- سبکی سر
- خستگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- ادرار تیره
علت افزایش بیلی روبین چیست؟
داشتن بیلی روبین بالا می تواند نشانه ای از چند بیماری باشد. پزشک علائم و همچنین سایر نتایج آزمایش را در نظر می گیرد تا تشخیص را محدود کند.
سنگ کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا زمانی اتفاق می افتد که موادی مانند کلسترول یا بیلی روبین در کیسه صفرا سخت شوند. کیسه صفرا مسئول ذخیره صفرا است، صفرا مایع گوارشی است که به تجزیه چربی ها قبل از ورود به روده ها کمک می کند.
علائم سنگ کیسه صفرا عبارتند از:
- درد در سمت راست و بالای شکم یا درست زیر سینه
- درد بین شانه یا شانه راست
- احساس بی حالی
- استفراغ
اگر بدن به دلیل بیماری کبدی بیش از حد بیلی روبین تولید می کند یا اگر کبد کلسترول زیادی تولید می کند، ممکن است سنگ کیسه صفرا ایجاد شود. سنگ کیسه صفرا می توانند منجر به عفونت مجاری صفراوی یا یک اختلال خونی شود.
هنگامی که کیسه صفرا مسدود شده و نمی تواند به درستی تخلیه شود، بیلی روبین افزایش پیدا می کند.
سندرم ژیلبرت
سندرم ژیلبرت یک بیماری ژنتیکی کبدی است که باعث می شود کبد بیلی روبین را به درستی پردازش نکند. این بیماری باعث می شود که بیلی روبین در جریان خون افزایش یابد.
سندرم ژیلبرت اغلب علائمی ایجاد نمی کند، اما زمانی که ایجاد می کند، می توانند شامل موارد زیر باشند:
- زردی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- ناراحتی جزئی در شکم
اختلال عملکرد کبد
هر شرایطی که بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد می تواند باعث افزایش بیلی روبین در خون شود. این اختلالات منجر به عدم توانایی کبد برای حذف و پردازش بیلی روبین از جریان خون می شوند.
چندین عامل می تواند بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد، از جمله:
- سیروز
- سرطان کبد
- اختلالات خود ایمنی کبد، مانند هپاتیت خودایمنی یا کلانژیت صفراوی اولیه
علائم شایع اختلال عملکرد کبد عبارتند از:
- زردی
- درد یا تورم شکم
- تورم پاها یا مچ پا
- حالت تهوع
- استفراغ
- ادرار تیره
- مدفوع رنگ پریده، خونی یا سیاه رنگ
- خارش پوست
هپاتیت:
هپاتیت زمانی اتفاق می افتد که کبد ملتهب می شود، که اغلب به دلیل عفونت ویروسی رخ می دهد. هنگامی که کبد ملتهب می شود، نمی تواند به راحتی بیلی روبین را پردازش کند و منجر به تجمع آن در خون می شود.
هپاتیت معمولا علائمی ایجاد نمی کند، اما در صورت بروز علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- زردی
- خستگی
- ادرار تیره
- درد شکم
- حالت تهوع
- استفراغ
التهاب مجرای صفراوی
مجاری صفراوی کبد را به کیسه صفرا و دهانه روده کوچک که دوازدهه نامیده می شود متصل می کند. آنها به حرکت صفرا، که حاوی بیلی روبین است، کمک می کنند.
اگر این مجاری ملتهب یا مسدود شوند، صفرا نمی تواند به درستی تخلیه شود. این امر می تواند منجر به افزایش سطح بیلی روبین شود.
علائم التهاب مجرای صفراوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مدفوع رنگ پریده
- ادرار تیره
- زردی
- خارش
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- تب
کلستاز کبدی در بارداری
کلستاز کبدی در بارداری یک وضعیت موقتی است که می تواند در سه ماهه آخر بارداری رخ دهد و باعث می شود تخلیه صفرا از کبد کند شود یا به طور کامل متوقف شود.
این امر پردازش بیلی روبین خون را برای کبد دشوارتر می کند و منجر به افزایش سطح بیلی روبین می شود.
علائم کلستاز کبدی در بارداری عبارتند از:
- خارش دست و پا بدون بثورات
- زردی
- علائمی شبیه به سنگ کیسه صفرا
کم خونی همولیتیک
کم خونی همولیتیک زمانی اتفاق می افتد که سلول های خونی خیلی سریع در جریان خون تجزیه می شوند. گاهی اوقات به صورت ژنتیکی بروز می کند، اما شرایط خودایمنی، بزرگ شدن طحال یا عفونت نیز می تواند باعث آن شود.
علائم کم خونی همولیتیک عبارتند از:
- خستگی
- مشکل در تنفس
- سرگیجه
- سردرد
- درد شکم
- درد قفسه سینه
- زردی
- سردی دست ها یا پاها
سطح بیلی روبین در نوزادان چگونه بررسی می شود؟
بسیاری از نوزادان چند روز پس از تولد بیلی روبین بالایی دارند که باعث ایجاد بیماری به نام زردی نوزاد می شود. این بیماری یک وضعیت موقتی است که معمولاً طی چند هفته خود به خود برطرف می شود.
زردی نوزادان به این دلیل اتفاق می افتد که نوزادان دارای گلبول های قرمز بیشتری هستند و آنها را سریعتر تجزیه می کنند، اما کبد آنها به اندازه کافی رشد نکرده است که بتواند این روند را حفظ کند.
در بیشتر موارد، افزایش سطح بیلی روبین بین 1 تا 3 روز پس از تولد منجر به زردی می شود. سطح بیلی روبین می تواند در روز چهارم یا پنجم به حداکثر 18 میلی گرم در دسی لیتر برسد و زردی معمولاً طی 2 هفته با بالغ شدن کبد برطرف می شود.
تغذیه با شیر مادر 8 تا 12 بار در روز به تقویت حرکات منظم روده که منجر به حذف بیلی روبین از بدن می شود، کمک می کند.
اگر زردی در 24 ساعت اول پس از تولد رخ دهد، یا اگر سطح بیلی روبین بالا باشد یا به خودی خود شروع به کاهش نکند، پزشکان ممکن است درمان های زیر را پیشنهاد دهند:
- فتوتراپی
- درمان ایمونوگلوبولین داخل وریدی
- تعویض خون
آیا برای آزمایش بیلی روبین به آمادگی خاصی نیاز است؟
قبل از آزمایش بیلی روبین، هیچ آمادگی خاصی لازم نیست.
نتایج آزمایش بیلی روبین چگونه تفسیر می شود؟
این آزمایش بیلی روبین کل را اندازه گیری می کند. همچنین می تواند سطوح دو نوع مختلف بیلی روبین را ایجاد کند: غیر کونژوگه و کونژوگه.
بیلی روبین غیر کونژوگه (“غیر مستقیم”). بیلی روبینی است که از تجزیه گلبول های قرمز ایجاد می شود. و به کبد می رود.
بیلی روبین کونژوگه (“مستقیم”). بیلی روبینی است که پس از رسیدن به کبد، تغییر شیمیایی انجام روی آن می شود و سپس به سمت روده ها حرکت می کند.
برای بزرگسالان بالای 18 سال، بیلی روبین تام طبیعی می تواند تا 1.2 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) خون باشد. برای افراد زیر 18 سال، سطح نرمال 1 میلی گرم در دسی لیتر خواهد بود. نتایج طبیعی برای بیلی روبین کونژوگه (مستقیم) باید کمتر از 0.3 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
در مردان سطح بیلی روبین کمی بالاتر از زنان است. آفریقایی-آمریکایی ها نسبت به سایر نژادها سطح بیلی روبین پایین تری دارند.
بیلی روبین تام بالا ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- کم خونی
- سیروز
- واکنش به انتقال خون
- سندرم ژیلبرت
- هپاتیت ویروسی
- واکنش به مواد مخدر
- بیماری کبدی الکلی
- سنگ کیسه صفرا
- ورزش های بسیار شدید، مانند دوی ماراتن
کافئین، پنی سیلین، باربیتورات ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به نام سالیسیلات، همگی سطح بیلی روبین را کاهش می دهند.
سطح پایین تر از حد طبیعی بیلی روبین مشکلی ایجاد نمی کند.
در نوزادان، سطوح بالای بیلی روبین که در عرض چند روز تا ۲ هفته کاهش نمی‌یابد ممکن است نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
- ناسازگاری گروه خونی مادر و کودک
- کمبود اکسیژن
- عفونت ارثی
- بیماری کبد
به طور کلی در بسیاری از موارد، بیلی روبین بالا نشانه مشکلی نیست که نیاز به درمان فوری داشته باشد.
اما در صورت بروز هر یک از علائم زیر، ممکن است نیاز فوری به مراقبت درمانی وجود داشته باشد و بهتر است فرد فورا به بیمارستان مراجعه نماید:
- درد یا حساسیت شدید شکم
- خواب آلودگی
- مدفوع سیاه یا خونی
- استفراغ خونی
- تب 38.3 درجه سانتیگراد یا بالاتر
- کبودی یا خونریزی آسان
- بثورات پوستی قرمز یا بنفش
سطح بالای بیلی روبین معمولاً نشانه‌ای است که چیزی در کبد یا کیسه صفرا آنطور که انتظار می‌رود کار نمی‌کند. برخی از این شرایط خیلی جدی نیستند، اما نظارت و درمان آنها بسیار مهم است.
هر فردی که زردی دارد، که نشانه اصلی سطح بالای بیلی روبین است، باید با پزشک خود تماس بگیرد. اگر پزشک مطمئن نیست که چه چیزی باعث سطح بالای بیلی روبین می شود، ممکن است لازم باشد برای آزمایش خون، آزمایش عملکرد کبد یا سایر آزمایشات انجام شوند.