آزمایش HIV در آزمایشگاه گوهردشت

بدون درمان عفونت HIV ممکن است به مرحله پیشرفته ای به نام بیماری ایدز پیشرفت کند.

به دلیل پیشرفت های پزشکی، افراد مبتلا به HIV که به مراقبت های بهداشتی با کیفیت دسترسی دارند و درمان مناسب دریافت می کنند، به ندرت به ایدز یا مرحله سوم HIV مبتلا می شوند.

به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) بسیاری از افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی می توانند این بیماری را مدیریت کنند و زندگی طولانی داشته باشند.

یک فرد مبتلا به HIV میتواند همانند افراد عادی به زندگی امیدوار باشد.

تا سال 2020، حدود 73 درصد از بزرگسالان و 54 درصد از کودکان مبتلا به HIV در سراسر جهان درمان ضد رتروویروسی مادام العمر دریافت می کنند.

این مقاله که توسط گروه علمی بهترین آزمایشگاه کرج تهیه شده، به بررسی اچ آی وی و ایدز، علائم، علل، تشخیص و امکان آزمایش ایدز در آزمایشگاه گوهردشت و در نهایت به درمان بیماری می پردازد.

HIV چیست؟

ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب می رساند. HIV درمان نشده سلول های 4CD را که از انواع سلولهای ایمنی T هستند، تحت تاثیر قرار می دهد و آنها را از بین می برد.

با گذشت زمان، از آنجایی که HIV سلول‌های 4CD بیشتری را از بین می‌برد، احتمال ابتلای بدن به انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها بیشتر می‌شود.

HIV از طریق مایعات بدن منتقل می شود که عبارتند از:

• خون
• مایع منی
• ترشحات واژن و رکتوم
• شیر مادر

عدم امکان انتقال از طریق تماس دست

ویروس اچ‌آی‌وی خود را وارد DNA سلول‌ها می‌کند، و مادام العمر در آنجا باقی می ماند. در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که HIV را از بدن حذف کند، اگرچه بسیاری از دانشمندان در تلاش برای یافتن آن هستند.

با این حال، با مراقبت های پزشکی، از جمله درمانی به نام درمان ضد رتروویروس، می توان HIV را مدیریت کرد و سال ها با این ویروس زندگی کرد.

بدون درمان، فرد مبتلا به HIV احتمالاً به یک بیماری جدی به نام سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز مبتلا می شود.

در آن مرحله، سیستم ایمنی ضعیف تر از آن است که بتواند در برابر سایر بیماری ها و عفونت ها مقاومت نشان دهد.

بدون درمان، امید به زندگی در مرحله پایانی ایدز حدود 3 سال است اما با درمان ضد رتروویروس، HIV را می توان به خوبی مدیریت کرد و امید به زندگی می تواند تقریباً مشابه فردی باشد که به HIV مبتلا نشده است.

HIV یک بیماری مادام العمر است، اما درمان ها و استراتژی های خاص می توانند از انتقال ویروس و پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.

ایدز مخفف سندرم نقص ایمنی اکتسابی است.  این بیماری آخرین و جدی ترین مرحله عفونت HIV است. در افراد مبتلا به ایدز تعداد بسیار کمی از گلبول های سفید باقی مانده و سیستم ایمنی بدنشان به شدت آسیب دیده است. آنها ممکن است بیماری های دیگری داشته باشند که نشان دهنده پیشرفت بیماری ایدز است. ایدز یک بیماری منتقل شونده از راه جنسی است.

پزشکان ایدز را زمانی که تعداد سلولهای 4CD کمتر از 200 سلول در میلی متر مکعب برسد، تشخیص می دهند.

بدون درمان، HIV می تواند در عرض یک دهه به ایدز تبدیل شود. در حال حاضر هیچ درمانی برای ایدز وجود ندارد و بدون درمان، امید به زندگی پس از تشخیص ایدز حدود 3 سال است.

اگر فرد دچار یک بیماری فرصت طلب شدید شود، ممکن است این مدت کوتاه تر باشد. با این حال، درمان با داروهای ضد رتروویروسی می تواند از ابتلا به ایدز جلوگیری کند.

همانطور که توضیح داده شد بروز بیماری ایدز باعث می شود فرد در برابر طیف گسترده ای از بیماری ها آسیب پذیر شود، این بیماری ها عبارتند از:

• پنومونی
• بیماری سل
• برفک دهان
• سیتومگالوویروس (CMV)
• مننژیت قارچی
• توکسوپلاسموز
• بیماری انگلی روده
• سرطان، از جمله سارکوم کاپوزی (KS) و لنفوم

کوتاه شدن امید به زندگی مرتبط با ایدز درمان نشده نتیجه مستقیم خود سندرم نیست. بلکه نتیجه بیماری ها و عوارضی است که از ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در اثر ایدز ناشی می شود.

تفاوت بین HIV و ایدز چیست؟

تفاوت HIV و ایدز در این است که HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند اما ایدز وضعیتی است که می تواند در نتیجه عفونت HIV رخ دهد، زمانی که سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف شده باشد.

رتروویروس چیست؟

رتروویروس ویروسی است که بر خلاف روشی که سلول های انسانی انجام می دهند عمل می کند. سلول‌های انسانی دستورالعمل‌هایی در (DNA) دارند که پیامی برای (RNA) ارسال می کنند تا برای ساختن بلوک‌های ساختمانی در بدن یا (پروتئین‌ها) به کار بروند.

رتروویروس ها دستورالعمل های خود را روی RNA اعمال می کنند. هنگامی که یک رتروویروس به سلول‌ها حمله می‌کند، RNA خود را تغییر می‌دهد تا شبیه (DNA) شود. سپس DNA سلول ها را قطعه قطعه کرده و دستورالعمل های خود را در آنها قرار می دهد. سپس سلول طوری عمل می کند که گویی دستورالعمل های ویروس متعلق به خودش است.

این ویروس نه تنها از سلول های بدن برای تکثیر خود استفاده می کند، بلکه دستورالعمل های خود را در DNA سلول های بدن وارد می کند.

HIV در بدن چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟

HIV گلبول های سفید سیستم ایمنی بدن به نام سلول های 4CD یا سلول های T کمکی را آلوده می کند. این ویروس سلول های 4CD را از بین می برد و باعث کاهش تعداد گلبول های سفید می شود. این امر باعث می‌شود که سیستم ایمنی بسیار ضعیف شود و نتواند با عفونت‌ها مبارزه کند، حتی عفونت های ساده ای که معمولاً و در افراد سالم بیماری ایجاد نمی‌کنند.

HIV در ابتدا با علائمی شبیه آنفولانزا بروز می کند. سپس می تواند برای مدت طولانی بدون ایجاد علائم قابل توجه در بدن پنهان شود. در این مدت، به آرامی سلول های T را از بین می برد. هنگامی که سلول های T بسیار کم می شود فرد مبتلا ابتلا بیماری های خاصی را بروز می دهد که افراد دارای سیستم ایمنی سالم به آن مبتلا نمی شوند، در این مرحله HIV به ایدز تبدیل شده است.

ایدز می تواند باعث کاهش وزن سریع، خستگی مفرط، زخم های دهان یا تناسلی، تب، تعریق شبانه و تغییر رنگ پوست شود. بیماری‌ها و سرطان‌ها نیز اغلب در افراد مبتلا به ایدز اتفاق می‌افتند و می‌توانند علائم دیگری را ایجاد کنند.

انتقال HIV چگونه صورت می پذیرد؟

اچ‌آی‌وی زمانی می‌تواند منتقل شود که مایعات بدن حاوی ویروس در تماس با یک مانع نفوذپذیر در بدن یا زخم های کوچک قرار گرفته باشد.

به طور خلاصه، HIV می تواند از راه های زیر منتقل شود:

• خون
• مایع منی
• ترشحات واژن
• ترشحات رکتوم
• شیر مادر

ویروس نمی تواند از طریق بزاق منتقل شود، بنابراین فرد نمی تواند به عنوان مثال از طریق بوسیدن به HIV مبتلا شود.

یکی از دلایل اصلی انتقال HIV آمیزش مقعدی یا واژینال است. انتقال اچ‌آی‌وی زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در حین مقاربت از روش های محافظتی مانند کاندوم استفاده نمی‌کنند.

اشتراک سرنگ برای تزریق مواد مخدر یکی دیگر از دلایل اصلی انتقال HIV است.

به ندرت، HIV در دوران بارداری، زایمان، یا شیردهی به نوزادان منتقل می شود.

همچنین احتمال انتقال از طریق انتقال خون وجود دارد، اگرچه این خطر زمانی که اهدای خون تحت غربالگری موثر قرار می گیرد بسیار کم است.

افراد همجنسگرا، دوجنسه و مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عفونت هستند.

نژادهای خاصی مانند افراد سیاهپوست نیز با خطر بیشتری رو به رو هستند.

علائم 

افراد ناقل ویروس ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. به همین دلیل مهم است که آزمایش HIV در دقیق ترین آزمایشگاه ها انجام شود.

زمانی که فردی برای اولین بار به HIV مبتلا می شود، علائمی شبیه آنفولانزا خواهد داشت. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب.
• لرز
• خستگی.
• گلو درد.
• دردهای عضلانی.
• تعریق شبانه.
• کهیر.
• تورم غدد لنفاوی.
• زخم های دهان.

مراحل

HIV سه مرحله دارد:

مرحله 1: HIV حاد

برخی از افراد یک یا دو ماه پس از آلوده شدن به HIV علائمی شبیه آنفولانزا پیدا می کنند. این علائم اغلب در عرض یک هفته تا یک ماه از بین می روند.

مرحله 2: مرحله مزمن

پس از مرحله حاد، فرد می تواند سال ها بدون احساس بیماری ناقل ویروس HIV باشد. بسیار مهم است که فرد ناقل از وضعیت خود آگاهی داشته باشد زیرا حتی در صورت احساس سلامت کامل و بدون بروز علامت بالینی خاص، همچنان می تواند HIV را به دیگران منتقل کند.

مرحله 3: ایدز

ایدز جدی ترین مرحله عفونت HIV است. در این مرحله، اچ‌آی‌وی سیستم ایمنی بدن را به شدت تضعیف کرده است و عفونت‌های فرصت‌طلب فرد را بیمار می‌کنند.

عفونت‌های فرصت‌طلب، عفونت‌هایی هستند که فردی با سیستم ایمنی سالم معمولاً می‌تواند با آنها مبارزه کند. هنگامی که HIV به ایدز تبدیل می شود، این بیماری ها از سیستم ایمنی ضعیف سوء استفاده می کنند.

شانس پیشرفت HIV به ایدز از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

• سن فرد
• توانایی بدن برای دفاع در برابر HIV
• دسترسی به مراقبت های بهداشتی با کیفیت
• وجود سایر عفونت ها
• مقاومت ژنتیکی فرد در برابر گونه های خاصی از HIV
• سویه HIV، زیرا برخی از آنها به دارو مقاوم هستند

عفونت HIV در مراحل آخر چه علائمی ایجاد می کند؟

اگر فرد مبتلا به HIV درمان موثری دریافت نکند، ویروس توانایی بدن برای مبارزه با عفونت را ضعیف می کند و بدن را در معرض بیماری های جدی قرار می دهد.

 

هنگامی که سلول های 4CD به شدت کاهش می یابند، کمتر از 200 سلول در میلی متر مکعب، پزشک می تواند مرحله سوم HIV را تشخیص دهد.

برخی از عفونت‌های فرصت‌طلب شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا مایکوباکتریوم‌ها نیز به پزشک در شناسایی مرحله سوم HIV کمک می‌کنند.

علائم مرحله سوم HIV یا بروز ایدز می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تاری دید
• سرفه خشک
• تعریق شبانه
• لکه های سفید روی زبان یا دهان
• تنگی نفس
• غدد لنفاوی متورم
• اسهال که معمولاً مداوم یا مزمن است
• تب بیش از 37 درجه سانتیگراد که هفته ها طول می کشد
• خستگی مداوم
• کاهش وزن ناخواسته

فرد مبتلا به ایدز به طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به یک بیماری تهدید کننده زندگی قرار دارد.

با این حال، با مصرف برخی داروها، فرد مبتلا به ایدز می تواند عوارض جدی را کنترل، پیشگیری و درمان کند.

هنگامی که یک فرد مبتلا به HIV درمان موثری را انجام می دهد، عفونت ممکن است هرگز به مرحله سوم پیشرفت نکند. درمان همچنین می تواند به فرد کمک کند تا برخی از عملکردهای ایمنی از دست رفته را بازیابی کند، که به دفع عفونت های شدید کمک می کند.

نحوه تشخیص

آگاهی از وضعیت HIV برای سلامتی و رفاه یک فرد بسیار مهم است، زیرا می تواند او را قادر سازد به درمان های لازم دسترسی داشته باشند و از عوارض جلوگیری کنند.

متخصصان مراقبت های بهداشتی می توانند خون را از نظر آنتی بادی HIV آزمایش کنند. آنها قبل از تأیید نتیجه مثبت، آزمایش را مجدداً  تکرار می کنند.

هر کسی که فکر می کند ممکن است در معرض خطر ابتلا به HIV باشد، می تواند آزمایش سریع را انجام دهد. اگر آزمایش منفی باشد، پزشک معمولاً انجام آزمایش دیگری را در عرض چند هفته آینده توصیه می کند.

انواع آزمایش HIV که در آزمایشگاه گوهردشت کرج انجام می شود، به شرح زیر است:

آزمایش‌های تقویت اسید نوکلئیک، که NAT نامیده می‌شوند، می‌توانند اچ‌آی‌وی را 10 روز پس از قرار گرفتن در معرض آن تشخیص دهند.

آزمایش خون آنتی ژن/آنتی بادی: می تواند HIV را در نمونه خون 18 روز پس از قرار گرفتن در معرض آن تشخیص دهد.

آزمایش آنتی‌بادی که می‌تواند آنتی‌بادی‌های HIV را 21 روز پس از مواجهه شناسایی کنند.

اگر فردی فکر می‌کند در 72 ساعت گذشته در معرض اچ‌آی‌وی قرار گرفته است، باید با یک متخصص م صحبت کند، و احتمالا یک درمان پیشگیرانه را دریافت نماید.

علاوه بر این، زمانی بین قرار گرفتن در معرض HIV و زمانی که آزمایش می تواند آن را تشخیص دهد وجود دارد که به عنوان دوره پنجره شناخته می شود. با این حال، دوره پنجره می تواند بین افراد و نوع آزمایش مورد استفاده برای تشخیص HIV متفاوت باشد.

اگر آزمایش مثبت باشد، پزشک احتمالاً آزمایش های دیگری را برای ارزیابی سلامتی توصیه می کند. این آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• شمارش کامل خون (CBC)
• غربالگری هپاتیت ویروسی
• اشعه ایکس قفسه سینه.
• نمونه برداری از سلول های دهانه رحم.
• آزمایش شمارش تعداد CD4
• آزمایش سل.

درمان

درمان باید در اسرع وقت پس از تشخیص HIV بدون توجه به بار ویروسی شروع شود.

بهبودی اصلی HIV درمان ضد رتروویروس است که ترکیبی از داروهایی است که از تولید مثل ویروس جلوگیری می کند. درمان به محافظت از سلول‌های 4CD کمک می‌کند و سیستم ایمنی را قوی نگه می‌دارد. و به جلوگیری از پیشرفت HIV به ایدز کمک می کند. همچنین به کاهش خطر انتقال به دیگران کمک می کند.

هنگامی که درمان مؤثر باشد، بار ویروسی “غیرقابل تشخیص” خواهد بود. فرد هنوز HIV دارد، اما ویروس در نتایج آزمایش قابل مشاهده نیست.

با این حال، ویروس هنوز در بدن است. و اگر آن فرد درمان ضد رتروویروس را متوقف کند، بار ویروسی دوباره افزایش می‌یابد و HIV می‌تواند دوباره به سلول‌های CD4 حمله کند.