آزمایش کراتینین سطح کراتینین را در خون و یا ادرار اندازه گیری می کند. کراتینین یک محصول زائد است که توسط ماهیچه ها به عنوان بخشی از فعالیت منظم و روزمره ساخته می شود. به طور معمول، کلیه ها کراتینین را از خون فیلتر می کنند و آن را از طریق ادرار به خارج از بدن می فرستند. اگر مشکلی در کلیه‌ها وجود داشته باشد، کراتینین می‌تواند در خون انباشته شود. اگر سطح کراتینین خون و/یا ادرار طبیعی نباشد، می تواند نشانه ای از بیماری کلیوی باشد.
هر کلیه دارای میلیون ها واحد کوچک تصفیه کننده خون به نام نفرون است. نفرون ها دائماً خون را از طریق گلومرول ها فیلتر می کنند. این ساختارها مواد زائد، آب اضافی و سایر ناخالصی ها را از خون جدا می کنند. سموم در مثانه ذخیره می شوند و سپس در حین ادرار خارج می شوند.
کراتینین یکی از موادی است که کلیه ها به طور معمول از بدن دفع می کنند. پزشکان برای بررسی عملکرد کلیه، سطح کراتینین خون را اندازه گیری می کنند. سطوح بالای کراتینین ممکن است نشان دهنده این باشد که کلیه ها آسیب دیده است و به درستی کار نمی کنند.
سرعت تشکیل کراتینین به توده عضلانی فرد بستگی دارد. از آنجایی که توده عضلانی نسبتاً ثابت باقی می ماند، سطح کراتینین اساساً در طول روز بدون تغییر باقی می ماند. هنگامی که نتایج آزمایش کراتینین مقادیر بیش از حد را نشان می دهد، می تواند نشان دهنده اختلال در عملکرد کلیه یا بیماری کلیوی باشد.
آزمایش کراتینین خون معمولاً همراه با چندین آزمایش دیگر، از جمله آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) و پانل متابولیک پایه (BMP) (2) یا پانل متابولیک جامع (CMP) انجام می شود. برای انجام آزمایش خون در کرج می توانید به آزمایشگاه گوهردشت مراجعه نمایید.
چرا آزمایش کراتینین انجام می شود؟
در صورت مشاهده علائم بیماری کلیوی، پزشک ممکن است آزمایش کراتینین را تجویز کند. این علائم عبارتند از:
- خستگی و مشکل در خواب
- از دست دادن اشتها
- تورم در صورت، مچ دست، مچ پا یا شکم
- کمردرد در نزدیکی کلیه ها
- تغییرات در برون ده و فرکانس ادرار
- فشار خون بالا
- حالت تهوع
- استفراغ
مشکلات کلیوی می تواند به بیماری ها یا شرایط مختلفی مربوط باشد، از جمله:
- گلومرولونفریت، که التهاب گلومرول ها به دلیل آسیب است
- پیلونفریت که یک عفونت باکتریایی کلیه است
- بیماری پروستات، مانند بزرگ شدن پروستات
- انسداد مجاری ادراری که ممکن است به دلیل سنگ کلیه باشد
- کاهش جریان خون به کلیه ها، که ممکن است ناشی از نارسایی احتقانی قلب، دیابت یا کم آبی بدن باشد
- مرگ سلول های کلیه در نتیجه مصرف مواد مخدر
- عفونت های استرپتوکوکی، مانند گلومرولونفریت پس از استرپتوکوک
داروهای آمینوگلیکوزید، مانند جنتامایسین نیز می توانند در برخی افراد باعث آسیب کلیه شوند. اگر از این نوع دارو استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است آزمایش‌های منظم کراتینین خون را برای اطمینان از سالم ماندن کلیه‌ها تجویز کند.
همچنین در صورت داشتن عوامل خطر برای بیماری کلیوی ممکن است به انجام این آزمایش نیاز باشد. در صورت داشتن بیماری های زیر خطر ابتلا به بیماری کلیوی افزایش می یابد:
- دیابت نوع 1 یا نوع 2
- فشار خون بالا
- سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
آزمایش کراتینین چگونه تفسیر می شود؟
به طور کلی، سطوح بالای کراتینین در خون و سطوح پایین در ادرار نشان دهنده بیماری کلیوی یا بیماری دیگری است که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد. این بیماری ها شامل موارد زیر هستند:
- بیماری های خود ایمنی
- عفونت باکتریایی کلیه ها
- انسداد دستگاه ادراری
- نارسایی قلبی
- عوارض دیابت
اما نتایج غیرطبیعی همیشه به معنای بیماری کلیوی نیست. شرایط زیر می تواند به طور موقت سطح کراتینین را افزایش دهد:
- بارداری
- ورزش شدید
- رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز
نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR)
آزمایش کراتینین سرم ممکن است برای تخمین سرعت فیلتر کردن کلیه ها (نرخ فیلتراسیون گلومرولی) استفاده شود. GFR ممکن است اطلاعات دقیق تری در مورد عملکرد کلیه ارائه دهد.
فرمول محاسبه GFR میزان کراتینین سرم و سایر عوامل مانند سن و جنس را در نظر می گیرد. نمره GFR زیر 60 نشان دهنده بیماری کلیوی است.
کلیرانس کراتینین
این فاکتور معیاری است که نشان می دهد کلیه ها چگونه کراتینین را از جریان خون برای دفع در ادرار فیلتر می کنند و معمولاً از اندازه گیری کراتینین در نمونه ادرار 24 ساعته و از نمونه سرمی گرفته شده در همان بازه زمانی تعیین می شود.
کلیرانس کراتینین به صورت میلی لیتر کراتینین در دقیقه در هر سطح بدن (mL/min/BSA) گزارش می شود. محدوده معمول برای مردان 19 تا 75 ساله 77 تا 160 میلی لیتر در دقیقه / BSA است.
محدوده معمول، بر اساس سن، برای کلیرانس کراتینین در زنان به شرح زیر است:
18 تا 29 سال: 78 تا 161 میلی لیتر در دقیقه / BSA
30 تا 39 سال: 72 تا 154 میلی لیتر در دقیقه / BSA
40 تا 49 سال: 67 تا 146 میلی لیتر در دقیقه / BSA
50 تا 59 سال: 62 تا 139 میلی لیتر در دقیقه / BSA
60 تا 72 سال: 56 تا 131 میلی لیتر در دقیقه / BSA
نتایج کمتر از محدوده معمول برای هر گروه سنی ممکن است نشانه ای از عملکرد ضعیف کلیه یا شرایطی باشد که بر جریان خون به کلیه ها تأثیر می گذارد.
نسبت آلبومین به کراتینین
آلبومین یک پروتئین در خون است. کلیه‌های سالم معمولاً آن را از خون فیلتر نمی‌کنند، بنابراین آلبومین کمی در ادرار یافت می‌شود.
نسبت آلبومین به کراتینین نشان می دهد که چه مقدار آلبومین در نمونه ادرار نسبت به مقدار کراتینین موجود است. نتایج به صورت میزان آلبومین بر حسب میلی گرم به ازای هر گرم کراتینین گزارش می شود. نتایجی که نشان دهنده سلامت کلیه ها هستند عبارتند از:
برای مردان بالغ کمتر از 17 میلی گرم در گرم
برای زنان بالغ کمتر از 25 میلی گرم در گرم
نتایج بالاتر از حد معمول ممکن است نشانه ای از بیماری کلیوی باشد. به طور خاص، نتیجه ممکن است نشان دهنده یک عارضه دیابت به نام نفروپاتی دیابتی یا بیماری کلیوی دیابتی باشد.
آزمایش BUN چیست؟
آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) میزان نیتروژن خون را اندازه گیری می کند و برای ارائه اطلاعاتی در مورد عملکرد کلیه ها و کبد به پزشکان استفاده می شود. نیتروژن از مواد زائد اوره به دست می آید و در هنگام متابولیزه شدن پروتئین در کبد تولید می شود. کلیه های سالم اوره را فیلتر کرده و همراه سایر مواد زائد از طریق ادرار خارج می کنند. وجود مقداری اوره در خون طبیعی است زیرا کبد همیشه آن را تولید می کند، اما مقادیر بیش از حد آن ممکن است نشان دهنده مشکل در کلیه باشد.
آزمایش BUN می تواند به تشخیص بیماری های زیر کمک کند:
- آسیب کبدی
- سوء تغذیه
- گردش ضعیف
- کم آبی بدن
- انسداد مجاری ادراری
- نارسایی احتقانی قلب
- خونریزی گوارشی
حتی ممکن است از این آزمایش برای تعیین اثربخشی درمان دیالیز استفاده شود.
آزمایشات BUN نیز اغلب به عنوان بخشی از معاینات منظم، در طول بستری در بیمارستان، یا در طول یا بعد از درمان برای بیماری هایی مانند دیابت انجام می شود.
در حالی که آزمایش BUN مقدار نیتروژن اوره در خون را اندازه گیری می کند، اما علت افزایش یا کاهش آن را را شناسایی نمی کند.
عوامل زیر می توانند منجر به افزایش سطح BUN شوند:
- آسیب، نارسایی یا بیماری کلیه
- کم آبی بدن
- شوک
- انسداد یا بیماری دستگاه ادراری
- خونریزی گوارشی
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- خوردن بیش از حد پروتئین
- تجزیه بیش از حد پروتئین
- استرس شدید
- گردش ضعیف
- چاقی
- کلسترول بالا
سطوح پایین BUN، که معمول نیستند، می توانند ناشی از موارد زیر باشند:
- نارسایی کبد
- هیدراتاسیون بیش از حد
- عدم مصرف پروتئین کافی در رژیم غذایی به دلیل تغذیه نامناسب یا رژیم غذایی بسیار کم پروتئین
به طور معمول، سطح BUN با افزایش سن افزایش می یابد. تغییرات در سطوح BUN نیز در دوران بارداری رخ می دهد.
آزمایش BUN نیازی به آمادگی خاصی ندارد. با این حال، مهم است که مصرف هر گونه دارو را به پزشک اطلاع دهید. برخی از داروها می توانند بر سطح BUN تأثیر بگذارند.
داروهایی مانند کلرامفنیکل یا استرپتومایسین، ممکن است سطح BUN را کاهش دهند. سایر داروها، مانند برخی از آنتی بیوتیک ها و دیورتیک ها، ممکن است سطح BUN را افزایش دهند.
داروهایی که ممکن است سطح BUN را افزایش دهند عبارتند از:
- آمفوتریسین
- کاربامازپین
- سفالوسپورین ها
- فوروزماید (Lasix)
- متوترکسات
- متیل دوپا
- ریفامپین
- اسپیرونولاکتون
- تتراسایکلین
- دیورتیک های تیازیدی
- وانکومایسین
در صورت مصرف هر یک از این داروها حتما به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک این اطلاعات را هنگام بررسی نتایج آزمایش در نظر می گیرد.
آزمایش نسبت BUN به کراتینین چیست؟
آزمایش خون نسبت BUN به کراتینین برای تشخیص بیماری یا آسیب کلیوی حاد یا مزمن استفاده می شود. همچنین ممکن است برای تعیین خونریزی یا ترومای دستگاه گوارش استفاده شود. BUN (نیتروژن اوره خون) و کراتینین هر دو در کلیه ها فیلتر شده و از طریق ادرار دفع می شوند. این دو با هم برای اندازه گیری عملکرد کلی کلیه استفاده می شوند.
نسبت BUN/کراتینین در تشخیص افتراقی بیماری حاد یا مزمن کلیوی مفید است. کاهش پرفیوژن کلیه، به عنوان مثال، نارسایی احتقانی قلب، یا شروع اخیر انسداد مجاری ادراری منجر به افزایش نسبت BUN به کراتینین می شود. افزایش اوره همچنین منجر به افزایش این نسبت می شود، به عنوان مثال، خونریزی گوارشی و انواع تروما می توانند منجر به افزایش اوره شوند. هنگامی که تشکیل اوره کاهش می یابد، همانطور که در بیماری کبدی مشاهده می شود، کاهش نسبت BUN/کراتینین وجود دارد.
دلایل اصلی انجام آزمایش نسبت BUN/کراتینین، ارزیابی سلامت کلیه ها، تشخیص بیماری کلیوی و نظارت بر اثربخشی درمان های مربوط به بیماری یا آسیب کلیوی است. ثابت شده است که نتایج آزمایش نسبت BUN/کراتینین یکی از بهترین راه‌های تشخیص بیماری حاد یا مزمن کلیوی، خونریزی گوارشی و انسداد مجاری ادراری است.
علائم بیماری کبد و کلیه
تخمین زده می شود که 15 درصد از افراد بالغ در ایالات متحده به بیماری کلیوی طولانی مدت، معروف به بیماری مزمن کلیوی، مبتلا هستند. بسیاری از افراد از ابتلای خود به این عارضه بی اطلاع هستند.
علائم بیماری کلیوی عبارتند از:
- تکرر ادرار به خصوص در شب
- تغییر در حجم ادرار
- کاهش نیاز به ادرار کردن
- احساس سوزش در هنگام ادرار
- ادرار قهوه ای یا قرمز که کف آلود به نظر می رسد
- درد، به ویژه در ناحیه نزدیک کلیه ها (ناحیه پهلو)
- گرفتگی عضلات
- بی حسی در دست ها و پاها
- اختلال در خواب
- خستگی و عدم تمرکز
- خارش
- اشتهای ضعیف
- حالت تهوع
- تورم یا پف کردگی به خصوص در اطراف صورت، مچ دست، مچ پا، شکم و ران ها
- فشار خون بالا
علائم بیماری کبد عبارتند از:
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع کم رنگ
- پوست و سفیدی چشم که زرد رنگ به نظر می رسد
- پوست به راحتی کبود می شود
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- کاهش یا افزایش وزن
- خستگی یا ضعف مداوم
- درد و تورم شکم
- تورم در پاها و مچ پا
- خارش