آزمایش آنزیم‌های قلبی
آزمایش آنزیم‌های قلبی یا بیومارکرهای قلبی (1)، آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص آسیب به سلول‌های عضله قلب استفاده می‌شوند. بیومارکرهای قلبی پروتئین هایی از سلول های عضله قلب هستند که پس از آسیب به عضله قلب به جریان خون نشت کرده اند. وقتی سطح خونی این بیومارکرها یا آنزیم ها بالا می رود، به این معنی است که احتمالاً به عضله قلب آسیب وارد شده است. این آزمایش‌ها در تشخیص سکته قلبی (2) (حمله‌های قلبی) بسیار مفید هستند، در حال حاضر برای تشخیص آسیب سلول‌های قلب علاوه بر آزمایش آنزیم های قلبی، از روش های دیگر نیز استفاده می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این آزمایش و تاثیر آن در تشخیص زودرس حملات قلبی، از شما دعوت میکنیم به ادامه این مقاله که توسط گروه علمی بهترین آزمایشگاه کرج (3) تهیه شده، توجه بفرمایید.
امروزه بيماري هاي قلبی و عروقی (4) به صورت يك اپيدمي خودنمايي كرده است. بطوريکه آمارها نشان مي دهند كه تقريبًا در هر ۳۳ ثانيه يك نفر به علت بيماري هاي قلب و عروقي جان خود را از دست می دهد. پيش بيني مي شود كه ۳۳ % از مردان و ۱۰% از زنان قبل از سن ۶۰ سالگي دچار يك حمله قلبي عروقي شده باشند.
به طور كلي سکته هاي قلبي به عنوان يکي از شناخته شده ترين پيامدهاي بيماري هاي قلبي عروقي به تنهايي مسئول ۲۰ %از موارد مرگ هستند، به طوري كه در هر ۳۰ ثانيه يك نفر دچار سکته قلبي شده و در هردقيقه يك نفر به علت سکته قلبي فوت مي كند.
به طور کلی، بیماری‌های قلبی عروقی شرایطی هستند که بر ساختار یا عملکرد قلب تأثیر می‌گذارند، این شرایط عبارتند از:
- ریتم غیر طبیعی قلب، یا آریتمی
- بیماری آئورت و سندرم مارفان
- بیماری قلبی مادرزادی
- بیماری عروق کرونر (تنگی عروق)
- ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- بیماری عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
- بیماری دریچه قلب
- بیماری پریکارد
- بیماری عروق محیطی
- بیماری روماتیسمی قلبی
- سکته قلبی
- بیماری عروقی
بیماری قلبی عروقی یکی از علل اصلی مرگ و میر است، برای کمک به پیشگیری از آن مهم است که در مورد قلب خود اطلاعات کافی داشته باشید. در این صورت می توانید با یادگیری در مورد بیماری های قلبی و مراقبت از خود، زندگی سالم تری داشته باشید.
آنزیم های قلبی – که به عنوان بیومارکرهای قلبی نیز شناخته می شوند – شامل میوگلوبین، تروپونین و کراتین کیناز هستند. آنزیم های قلبی موادی هستند که در هنگام آسیب دیدگی، مانند حمله قلبی یا آنژین، توسط قلب آزاد می شوند. انواع مختلفی از آنزیم‌های قلبی وجود دارد که رایج‌ترین آنها تروپونین است.
قبلا، لاکتات دهیدروژناز یا LDH نیز در پانل آزمایش آنزیم های قلبی استفاده می‌شد اما لاکتات دهیدروژناز غیر اختصاصی است.
کراتین کیناز اولین پروتئین قلبی بود که به طور گسترده توسط پزشکان برای کمک به تشخیص حملات قلبی استفاده شد، و از آنجایی که کراتین کیناز یک آنزیم است به همین دلیل، آزمایش خون برای تشخیص حملات قلبی در ابتدا به عنوان آزمایش آنزیم قلبی شناخته می شد. کراتین کیناز – همچنین به عنوان کراتین فسفوکیناز یا CPK شناخته می شود – یک آنزیم ماهیچه ای است. نوع MB آن که با عنوان CK-MB شناحته می شود، مخصوص سلول های قلبی است، در حالی که MM و BB به ترتیب مخصوص عضلات اسکلتی و بافت مغز هستند. سطح CK تقریباً 3 تا 4 ساعت پس از سکته قلبی افزایش می یابد و برای 3 تا 4 روز بالا باقی می ماند.
میوگلوبین با هر گونه آسیب به بافت عضلانی از جمله نکروز میوکارد وارد گردش خون می شود. از آنجایی که عضله اسکلتی حاوی میوگلوبین است، اندازه گیری میوگلوبین برای تشخیص سکته های قلبی کاملا غیر اختصاصی است. مزیت میوگلوبین در این است که افزایش قابل ملاحظه در آن تنها 30 دقیقه پس از وقوع آسیب مشاهده می شود، برخلاف تروپونین و کراتین کیناز که می تواند بین 3 تا 4 ساعت طول بکشد.
علاوه بر کراتین کیناز، تروپونین هم برای تشخیص آسیب سلول‌های قلب استفاده می‌شود و تروپونین آنزیم نیست. تروپونین مجموعه ای از پروتئین های تنظیم کننده مهم برای انقباض عضله قلب است. از آنجایی که تروپونین یک آنزیم نیست، اکثر پزشکان اکنون به جای «آزمایش آنزیم های قلبی» به «آزمایش بیومارکرهای قلبی » استفاده می کنند.
تروپونین I و تروپونین T پروتئین های طبیعی هستند که در دستگاه انقباضی قلبی اهمیت قابل توجهی دارند. این پروتئین ها بین 3 تا 4 ساعت پس از انفارکتوس میوکارد یا سکته قلبی در گردش خون آزاد می شوند و تا 10 روز پس از آن قابل تشخیص هستند. این نیمه عمر طولانی امکان تشخیص دیرهنگام سکته قلبی را فراهم می کند اما تشخیص سکته قلبی مجدد را دشوار می کند.
در صورت شک به حمله قلبی، پزشک آزمایش آنزیم قلبی را تجویز می کند. علائمی که ممکن است نشانه حمله قلبی که منجر به منجر به افزایش آنزیم های قلبی شود، عبارتند از:
- درد یا فشار در قفسه سینه
- سرگیجه
- ضعف یا خستگی
- تنگی نفس
- تعریق و مشاهده دانه های عرق روی پوست
- تهوع یا استفراغ
آزمایش بیومارکرهای قلبی معمولاً یک گام اولیه مهم در تشخیص حمله قلبی است.
امروزه، تروپونین بیومارکر ترجیحی است که برای این منظور استفاده می شود، زیرا نشانگر اختصاصی و حساس تری نسبت به کراتین کیناز برای آسیب عضله قلب است. بیشتر پزشکان هنوز هم سطح تروپونین و کراتین کیناز را در مواقعی که مشکوک به حمله قلبی هستند اندازه گیری می کنند.
در طول حمله قلبی و پس از آن، آزاد شدن پروتئین های سلولی قلب در جریان خون معمولاً از یک الگوی نرمال در طی چند ساعت پیروی می کند. بنابراین، تأیید اینکه یک حمله قلبی رخ داده است اغلب به چندین آزمایش خون در یک دوره زمانی نیاز دارد که نشان دهنده افزایش و کاهش معمول سطوح بیومارکرها است.
علاوه بر این ها، از آزمایش آنزیم‌های قلبی می توان برای بررسی سطح پروتئین های میوگلوبین در خون نیز استفاده کرد. هنگامی که عضله قلب آسیب می بیند، این مواد از سلول های ماهیچه قلب به جریان خون آزاد می شوند. کراتین کیناز چهار تا شش ساعت پس از آسیب سلولی قلب در جریان خون آزاد می شود و حداکثر سطح کراتین کیناز خون پس از 24 ساعت مشاهده می شود. افزایش سطح کراتین کیناز معمولا، اما نه همیشه، نشان دهنده آسیب عضله قلب است. سطوح کراتین کیناز گاهی اوقات می تواند با آسیب به انواع دیگر سلول ها نیز افزایش یابد، زیرا در سلول های عضلانی غیر قلبی نیز وجود دارد. CPK همچنین توسط سایر بافت‌های آسیب‌دیده در بدن (مثلاً مغز) آزاد می‌شود، بنابراین آزمایش CPK باید همراه با ارزیابی علائم و سایر آزمایش‌ها برای تأیید حمله قلبی استفاده شود.
تروپونین دو تا شش ساعت پس از آسیب سلول های قلب به جریان خون آزاد می شود و سطح خونی آن در 12 تا 26 ساعت به اوج خود می رسد. سطوح بالا تروپونین به عنوان شاخص قابل اعتماد تری برای آسیب عضله قلب نسبت به سطوح بالای کراتین کیناز در نظر گرفته می شود.
هنگامی که تروپونین در جریان خون یافت می شود، نشانگر قابل اعتمادی است که آسیب سلولی قلب رخ داده است.
از آنجایی که تروپونین نشانگر آسیب سلول های قلبی زودتر از کراتین کیناز است و از آنجایی که در نشان دادن آسیب سلول های قلب از کراتین کیناز دقیق تر است، تروپونین بیومارکر ارجح امروزی برای تشخیص حملات قلبی است. به طور خلاصه، پس از حمله قلبی، سطح تروپونین T و I ممکن است در عرض حدود 4 ساعت شروع به افزایش کند. آنها برای چند روز بالا می مانند، به این معنی که برای نشان دادن حمله قلبی دقیق تر عمل می کند.
چه مواردی باعث افزایش “کاذب” بیومارکرها می شود؟
همیشه افزایش در بیومارکرهای قلبی نشان دهنده حمله قلبی نیست.
سطح کراتین کیناز می تواند با هر آسیب عضلانی، یا با آسیب به مغز یا ریه ها، یا با بیماری کبد یا کلیه افزایش یابد.
افزایش سطح تروپونین در خون برای آسیب سلول های قلبی کاملاً اختصاصی است، بنابراین به طور دقیق، چیزی به نام افزایش “کاذب” تروپونین وجود ندارد. با این حال، آسیب به سلول های قلبی می تواند به دلایلی غیر از حمله قلبی حاد رخ دهد. این شرایط ممکن است شامل نارسایی قلبی، میوکاردیت، فیبریلاسیون دهلیزی سریع، سپسیس، اسپاسم عروق کرونر، کاردیومیوپاتی استرسی یا آمبولی شدید ریوی باشد.
از آنجایی که عوامل مختلفی می توانند باعث افزایش سطح بیومارکرها یا آنزیم های قلبی شوند، پزشک برای تشخیص حمله قلبی تنها به اندازه گیری سطح بیومارکرها تکیه نمی کند. پزشکان همچنین از نوار قلب نیز برای تأیید تشخیص استفاده کنند.
آزمایش آنزیم‌های قلبی چگونه تفسیر می شوند؟
نتایج آزمایش آنزیم‌های قلبی می‌تواند نشان دهد که آیا احتمالاً حمله قلبی رخ داده یا سایر انواع آسیب‌های قلبی به وجود آمده.
به عنوان مثال، در اکثر جوانان سالم تروپونین T در جریان خون افزایش نمی یابد. هرچه آسیب بیشتری به عضله قلب وارد شود، سطح تروپونین T در خون بیشتر می شود. امروزه پزشکان از تروپونین با حساسیت بالا برای تایید یا رد آسیب قلبی استفاده می کنند.
میزان طبیعی تروپونین در خون افراد سالم کمتر از یک صدم میکروگرم در لیتر باید باشد. اگر سطح تروپونین T افزایش قابل توجهی داشته باشد، پزشک احتمالاً حمله قلبی را تشخیص خواهد داد. سطح تروپونین ارتباط مستقیمی با میزان آسیب دیدگی عضله قلب دارد. این بدان معنی است که هر چه سطح تروپونین بالاتر باشد، میزان آسیب عضله قلب بیشتر است. هر چه سطح حمله قلبی بالاتر باشد، خطر عواقب سکته، بیشتر می شود.
به طور کلی، عواملی که می تواند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد و باعث افزایش میزان تروپونین شوند، عبارتند از:
- آسیب میوکارد
- سکته قلبی
- ایسکمی مزمن قلبی
- افزایش ضربان قلب
- آمبولی ریوی (انسداد یک شریان در ریه‌ها)
- بیماری کلیوی
- نارسایی احتقانی قلب
- ضعیف شدن عضله قلب
- آسیب یا صدمه دیدن عضله قلب
- ورزش طولانی مدت
- تورم عضله قلب
- جراحی قلب باز
- استنت گذاری قلبی
- آسیب مغزی
- شیمی درمانی
مقادیر نرمال CPK که بر اساس واحد یونیت در لیتر محاسبه می شود که میزان طبیعی آن به شرح زیر است:
- مقدار نرمال برای آقایان می‌تواند بین۲۴ تا ۱۹۵ متغیر باشد.
- مقدار نرمال برای خانم‌ها در محدوده ۲۴ تا ۱۷۰ قرار می‌گیرد.
- نوزادان ممکن است CPK Total برابر با ۴۰ تا ۲۲۵ داشته باشند.
- به طور کلی نباید مقدار CPK Total بیشتر از ۲۰۰ شود.
کاهش سطح آزمایش CPK Total در موارد زیر رخ می دهد:
- ماه‌های اول بارداری
- بیماری کبد الکلی
- بیماری کوشینگ.
- بیماری های بافت‌های همبند
- سرطان کبد
- آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی).
- توده‌های کبدی.
- افزایش سطح آزمایش CPK در موارد زیر مشاهده می شوند:
- آسیب‌های عضلانی ریه
- ناراحتی‌های قلب
- ناراحتی‌های عصبی
- سکته مغزی
نتایج آزمایش آنزیم‌های قلبی معمولاً ظرف یک ساعت پس از جمع آوری نمونه خون در دسترس است.
چه اقداماتی جهت پیشگیری از بیماری های قلبی می توان انجام داد؟
مهم ترین توصیه جهت پیشگیری از بروز انواع بیماری های قلبی داشتن یک سبک زندگی سالم است. برای داشتن یک سبک زندگی سالم رعایت نکات زیر ضرورت دارد:
- پیروی از رژیم غذایی سالم؛ شامل انواع سبزیجات، میوه‌های تازه، مغزها و مواد حاوی امگا۳
- اجتناب از مصرف سیگار
- ورزش کردن
- کنترل قند خون
- مصرف نکردن چربی‌های اشباع شده
- حفظ کلسترول در سطح مناسب
- خواب کافی
- حفظ وزن متعادل
- دوری از استرس و یادگیری راه‌های مدیریت استرس