پانل لیپیدی چیست؟
آزمایش چربی های خون یا پانل لیپید یک آزمایش خون است که مقدار مولکول های چربی یا لیپیدها را در خون اندازه گیری می کند.
کلسترول و تری گلیسیریدها لیپیدها یا چربی های خون هستند. این چربی‌ها برای سلامت سلول‌ها مهم هستند، اما زمانی که در خون جمع شوند می‌توانند مضر باشند. گاهی اوقات تجمع آنها می توانند منجر به گرفتگی و تصلب شریان ها شوند که به آن آترواسکلروز می گویند. اگر شریان‌های عضله قلب تحت تأثیر قرار گیرند، ممکن است قلب را از کار عادی باز دارد. به همین دلیل، پزشکان از آزمایش پانل چربی های خون برای کودکان و بزرگسالان در ارزیابی خطر بیماری های قلبی عروقی مانند بیماری قلبی، حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) و سکته مغزی استفاده می کنند.
این آزمایش ها به پیش بینی خطر بیماری قلبی و سکته کمک می کند.
آزمایش چربی خون در بهترین آزمایشگاه گوهردشت کرج این چربی ها را در خون اندازه گیری می کند:
کلسترول تام: سطح کلسترول بدن را نشان می دهد که ترکیبی از LDL-C، VLDL-C و HDL-C است.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): نوعی از کلسترول است که به عنوان “کلسترول بد” شناخته می شود. می تواند در رگ های خونی جمع شود و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL): نوعی از کلسترول است که معمولاً در مقادیر بسیار کم وجود دارد. افزایش این نوع کلسترول در نمونه ناشتا ممکن است نشانه ای از متابولیسم غیر طبیعی چربی باشد.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): نوعی از کلسترول است که به عنوان “کلسترول خوب” شناخته می شود. این نوع7 کلسترول به کاهش تجمع LDL در رگ های خونی کمک می کند.
تری گلیسیرید: نوعی چربی از مواد غذایی است. مقادیر بیش از حد تری گلیسیرید در خون با بیماری های قلبی عروقی و التهاب پانکراس مرتبط است.
عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی عبارتند از:
- فشار خون بالا
- دیابت یا پیش دیابت
- اضافه وزن یا چاقی
- سیگار کشیدن
- عدم ورزش
- رژیم غذایی با غذاهای ناسالم
- سن بالای 45 سال در مردان و بالای 50 سال در زنان
- داشتن نتیجه کلسترول بالا در آزمایش قبلی.
- سیگار کشیدن.
- چاقی
- عدم فعالیت بدنی کافی
- داشتن یکی از بستگان درجه یک، مانند والدین یا خواهر و برادر، که در سنین پایین به بیماری قلبی مبتلا شده اند (در مردان زیر 55 سال و در زنان زیر 65 سال).
- کودکان نیز ممکن است کلسترول بالایی داشته باشند، سطح کلسترول در کودکان با سه عامل وراثت، رژیم غذایی و چاقی مرتبط است. در بیشتر موارد، کودکانی که کلسترول بالا دارند، والدینی دارند که کلسترول آنها نیز افزایش یافته است.
این آزمایش در چه مواقعی انجام می شود؟
1) به عنوان بخشی از ارزیابی خطر بیماری های قلبی عروقی
بیماری های قلبی و عروقی، مانند حمله قلبی، یا گرفتگی شریان ها است. این شرایط تا حدی به دلیل تجمع کلسترول اضافی در دیواره سرخرگ ها (به عنوان آترواسکلروز شناخته می شود) رخ می دهد. بنابراین، رایج‌ترین دلیل برای اندازه‌گیری پروفایل لیپیدی در یک فرد، کمک به تخمین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در آینده است. سپس به تصمیم گیری در مورد تغییرات سبک زندگی و درمان های پزشکی برای کاهش خطرات آینده کمک می کند.
2) پانکراتیت
پانکراتیت یک بیماری جدی است که در آن پانکراس ملتهب می شود. این بیماری دلایل زیادی دارد که یکی از آنها بالا بودن سطح تری گلیسیرید در خون است. بنابراین، اگر شخصی دچار پانکراتیت شود، معمولاً پروفایل لیپیدی برای بررسی تری گلیسیرید بالا بررسی می شود. می توان این موارد را به طور موثر با تغییر شیوه زندگی و درمان های پزشکی کاهش داد.
3) برای نظارت بر پاسخ به درمان
اگر برای فرد درمان هایی برای چربی های خون تجویز شده باشد، به عنوان مثال برای کاهش خطر بیماری قلبی عروقی یا پانکراتیت، میزان چربی های خون ممکن است به طور دوره ای بررسی شود تا مشخص شود آیا درمان به اندازه کافی موثر بوده یا خیر. همچنین در مواردی مانند بیماری های مزمن کلیوی و کم کاری تیروئید نیز آزمایش چربی های خون به عنوان بخشی از روند درمان انجام می شوند.
آزمایش چربی خون به چه صورت تفسیر می شود؟
سطح بهینه (که بر حسب میلی گرم در دسی لیتر خون اندازه گیری می شود) برای هر یک از چهار آزمایش استاندارد در پانل لیپیدی به شرح زیر است:
- کلسترول تام: زیر 200 میلی گرم در دسی لیتر.
- کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): بالای 60 میلی گرم در دسی لیتر.
- کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): زیر 100 میلی گرم در دسی لیتر (برای افرادی که دیابت دارند: زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر).
- تری گلیسیرید: زیر 150 میلی گرم در دسی لیتر.
اگر نتایج آزمایش بالاتر از محدوده طبیعی باشد، ممکن است به‌عنوان پرخطر برای مشکلات قلبی عروقی طبقه‌بندی شوند. به طور کلی، سطوح بالاتر از حد طبیعی کلسترول تام، LDL و تری گلیسیرید و سطوح پایین تر از حد طبیعی HDL می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد.
محدوده کلسترول سالم به عوامل زیادی بستگی دارد. پزشکان اغلب فاکتورهای زیر را هنگام تفسیر نتایج پانل لیپیدی در نظر می گیرد:
- سن.
- وضعیت سلامت کلی
- سابقه پزشکی
- داروهای مصرفی
- سایر عوامل خطر که ممکن است برای بیماری های قلبی عروقی وجود داشته باشد.
هر چند وقت یک بار باید آزمایش پروفایل لیپیدی انجام شود؟
توصیه شده است که افراد سالم که هیچ خطر دیگری برای بیماری قلبی ندارند، کلسترول و HDL را هر پنج سال یکبار اندازه گیری کنند. با این حال، اگر عوامل خطر دیگری وجود دارد یا شخص در گذشته کلسترول بالایی داشته است، باید به طور منظم آزمایش پروفایل چربی را انجام دهد.
برای آزمایش لیپید ، معمولاً باید 9 تا 12 ساعت قبل از خونگیری ناشتایی لازم است.
نمونه گیری در منزل برای این انجام این آزمایش امکان پذیر است و میتوانید برای هماهنگی های لازم با دقیق ترین آزمایشگاه کرج (3) تماس بگیرید.
آزمایش کلسترول چگونه انجام می شود؟
کلسترول یک ماده مومی شکل و چربی مانند است که در خون و تمام سلول های بدن یافت می شود. برای سالم نگه داشتن سلول ها و اندام ها به مقداری کلسترول نیاز است.
کبد تمام کلسترول مورد نیاز بدن را می سازد. اما همچنین می توان کلسترول را از غذاها، به ویژه گوشت، تخم مرغ، مرغ و محصولات لبنی دریافت کرد. غذاهایی که دارای چربی زیادی هستند نیز می توانند باعث شوند کبد کلسترول بیشتری تولید کند.
همان طور که پیشتر توضیح داده شد دو نوع اصلی کلسترول وجود دارد: لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول “بد” و لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا کلسترول “خوب”.
کلسترول LDL بیش از حد در خون خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر و سایر بیماری های قلبی را افزایش می دهد. سطوح بالای LDL می تواند باعث ایجاد یک ماده چسبنده به نام پلاک در شریان ها شود. با گذشت زمان، پلاک می تواند شریان ها را باریک کند یا به طور کامل آنها را مسدود کند. وقتی این اتفاق می افتد، قسمت هایی از بدن خون کافی دریافت نمی کند:
- اگر جریان خون به قلب مسدود شود، می تواند باعث حمله قلبی شود.
- اگر جریان خون به مغز مسدود شود، می تواند باعث سکته شود.
- اگر جریان خون به بازوها یا پاها مسدود شود، می تواند باعث بیماری شریان محیطی شود.
انجام آزمایش کلسترول در موارد زیر بسیار مهم است:
- سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی
- اضافه وزن یا چاق
- نوشیدن الکل به طور مکرر
- سیگار کشیدن
- داشتن سبک زندگی غیر فعال
- ابتلا به دیابت، بیماری کلیوی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، یا غده تیروئید کم کار
CDC توصیه می کند که آزمایش منظم هر 4 تا 6 سال یکبار برای اکثر بزرگسالان سالم انجام شود. افراد با سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا سایر عوامل خطر ممکن است نیاز به آزمایش بیشتر داشته باشند.
CDC همچنین توصیه می کند که کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان سطح کلسترول خود را یک بار در سنین 9 تا 11 سالگی و دوباره بین 17 تا 21 سالگی بررسی کنند.
آزمایش تری گلیسیرید چگونه انجام می شود؟
بدن از تری گلیسیرید برای تولید انرژی استفاده می کند. اگر بیش از نیازتان کالری مصرف کنید، بدن کالری اضافی را به تری گلیسیرید تبدیل کرده و در سلول های چربی ذخیره می کند تا بعداً از آن استفاده کند. هنگامی که بدن به انرژی نیاز دارد، سلول‌ها تری گلیسیرید را در جریان خون آزاد می‌کنند تا سوختی برای فعالیت عضلات فراهم کنند.
اگر کالری بیشتری نسبت به کالری که می سوزانید مصرف کنید، به ویژه کالری های کربوهیدرات ها، از جمله غذاهای شیرین و چربی ها، ممکن است سطح تری گلیسیرید خون افزایش یابد. سطح بالای تری گلیسیرید خون معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند، اما با گذشت زمان، ممکن است بر عروق تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. سطوح بسیار بالای تری گلیسیرید نیز خطر پانکراتیت حاد را در بزرگسالان و کودکان افزایش می دهد.
آزمایش تری گلیسیرید برای درک خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری هایی که شریان‌ها را درگیر می‌کند، مانند بیماری شریان‌های محیطی، استفاده می‌شود. این آزمایش همچنین برای کمک به نظارت بر بیماری های قلبی و درمان هایی برای کاهش خطر بیماری قلبی، استفاده می شود.
تغییر سبک زندگی و درمان افزایش چربی های خون چگونه انجام می شود؟
افزایش چربی های خون را می توان با تغییر سبک زندگی و دارو درمان کرد. کاهش LDL ممکن است به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سایر مشکلات مرتبط کمک کند. اقدامات زیر می توانند در مدیریت و درمان و همچنین در پیشگیری از افزایش چربی های خون موثر واقع شوند:
اگر سیگار می کشید، به ترک آن فکر کنید.
یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید. سعی کنید طیف گسترده ای از سبزیجات، میوه ها، محصولات غلات کامل، محصولات لبنی کم چرب و منابع پروتئین کم چرب را مصرف کنید. سعی کنید مصرف فیبر محلول خود را افزایش دهید و مصرف غذاهای حاوی چربی های اشباع شده مانند کره، خامه، را محدود کنید.
از چربی های ترانس اجتناب کنید. چربی های ترانس مصنوعی برای قلب و سلامتی مضر هستند. برچسب های مواد غذایی را بخوانید و از غذاهایی که اقلام نیمه هیدروژنه را در لیست مواد تشکیل دهنده فهرست می کنند، اجتناب کنید.
به طور منظم ورزش کنید.
وزن خود را در محدوده نرمال حفظ کنید. وزن بیش از حد یکی از عوامل خطر اصلی کلسترول بالا است.
مصرف الکل را محدود کنید. مصرف زیاد الکل یکی از عوامل خطر اصلی برای بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری قلبی، کلسترول بالا، بیماری کبد و برخی سرطان ها است.
برخی از غذاها ممکن است به دستگاه گوارش کمک کنند تا کلسترول کمتری جذب کند. برای مثال، پزشک ممکن است شما را به خوردن مواد غذایی زیر تشویق کند:
- جو و سایر غلات کامل
- میوه هایی مانند سیب، گلابی، موز و پرتقال
- سبزیجات، مانند بادمجان و بامیه
- لوبیا و حبوبات، مانند لوبیا چشم بلبلی، نخود و عدس