نام آزمایش: تست تیروئید (Thyroid Function Test)
نام دیگر آزمایش: (Thyroid symptom Tests)
نمونه مورد نیاز: خون وریدی (بزرگسالان)، نمونه ی خون از پاشنه پا (نوزادان)
تست های مکمل: آزمایش آنتی بادی تیروئید (Thyroid antibody tests)، TG ( (تیروگلوبولین)، TGAb(آنتی بادی‌های تیروگلوبولین)، TSI (ایمونوگلوبولین محرک تیروئید)
تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک در جلوی گردن است که دو هورمون تیروئید تولید می کند: تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3). هورمون‌های تیروئید نحوه استفاده بدن از انرژی را کنترل می‌کنند، بنابراین تقریباً بر تمام اندام‌های بدن، حتی قلب هم تأثیر می‌گذارند. از آزمایشات تیروئید برای بررسی نحوه عملکرد غده تیروئید و تشخیص اختلالاتی مانند: هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) و هایپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید) استفاده می شود.
هورمون های تیروئیدی بر تنفس، فشار خون، ضربان قلب، وزن، هضم و خلق و خو تأثیر می گذارند. در آزمایش تیروئید، سطوح هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) و هورمون‌های تیروئیدی T3 و T4 اندازه گیری می شود. ترکیبی از آزمایش TSH و آزمایش های هورمون های تیروئید T3 و T4 به عنوان تست عملکرد تیروئید (TFT) شناخته می شود.
آزمایشTSH چیست؟
TSH هورمونی است که توسط غده هیپوفیز ساخته شده و به غده تیروئید القا می کند که چه مقدار T4 و T3 تولید کند. سطوح بالای TSH اغلب به معنای کم کاری تیروئید (هایپوتیروئیدیسم) می باشد. این به این معنی است که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند. در نتیجه، هیپوفیز به ساخت و ترشح TSH در خون ادامه می دهد. از طرفی سطوح پایین TSH معمولاً به معنای پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) می باشد. این به این معنی است که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می کند، بنابراین هیپوفیز تولید و ترشح TSH را در خون متوقف می کند.
آزمایش T4 چیست؟
سطح بالای T4 خون ممکن است به معنای پرکاری تیروئید باشد و سطح پایین T4 ممکن است به معنای کم کاری تیروئید باشد.
اما در بعضی موارد، سطوح بالا یا پایین T4 ممکن است به این معنی نباشد که شما مشکلات تیروئیدی دارید.
آزمایش T3 چیست؟
گاهی ممکن است نظر پزشک تشخیص پرکاری تیروئید باشد حتی اگر سطح T4 نرمال باشد، در این صورت برای تایید تشخیص درخواست آزمایش T3 را هم می دهد. گاهی اوقات T4 طبیعی است اما T3 بالا است، بنابراین اندازه گیری هر دو سطح T4 و T3 می تواند در تشخیص پرکاری تیروئید مفید باشد.
آزمایش آنتی بادی تیروئید (Thyroid antibody tests) چیست؟
اندازه‌گیری سطح آنتی‌بادی‌های علیه غده تیروئید( TPOAb و Tg Ab )(آنتی بادی پراکسیداز تیروئید و آنتی بادی تیروگلوبولین) جهت تشخیص دو نوع اختلال خودایمنی تیروئید مانند بیماری گریوز( شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید ) و بیماری هاشیموتو ( شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید) ارزش تشخیصی دارد. آنتی بادی علیه غده تیروئید زمانی ساخته می شود که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله کند. اگر نتایج سایر آزمایشات تیروئید بیانگر بیماری تیروئید باشد، پزشک ممکن است، آزمایش آنتی بادی تیروئید را تجویز کند.
کاربرد آزمایش تیروئید چیست؟
از این آزمایش جهت تشخیص اختلالات تیروئیدی استفاده می شود مانند:
□ هایپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
□ هایپرتیروئیدی (پرکاری تیروئید)
□ گواتر
□ ندول تیروئیدی
□ بیماری گریوز(شایع ترین علت پرکاری تیروئید)
□ بیماری هاشیموتو (شایع ترین علت کم کاری تیروئید)
□ پیوند خارجی ندول های تیروئید
□ سرطان تیروئید NIH
چه زمانی نیاز به انجام آزمایش تیروئید می باشد؟
□ داشتن علائم پرکاری یا کم کاری تیروئید
□ تورم در گردن
□ کاهش یا افزایش ضربان قلب
□ کلسترول بالا (که باعث تصلب شرایین – تجمع چربی در شریان ها می شود)
□ پوکی استخوان
□ مشکلات باروری، چرخه های قاعدگی غیر طبیعی، سقط مکرر، کاهش میل جنسی
□ سابقه خانوادگی اختلالات خودایمنی، مانند دیابت نوع 1، ویتیلیگو و غیره
علائم پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) چیست؟
□ حساسیت به گرما
□ کاهش وزن
□ افزایش ضربان قلب
□ عصبی بودن
□ تعریق زیاد
□ افزایش دفعات مدفوع
□ پف کردن اطراف چشم، خشکی، تحریک پذیری چشم
*داروهای ضد تیروئید، متی‌مازول (تاپازول)، ید رادیواکتیو، تیروئیدکتومی( با توجه به نظر پزشک متخصص).
علائم کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) چیست؟
□ خستگی
□ ضعف
□ افزایش وزن
□ دردهای عضلانی
□ یبوست
□ کاهش ضربان قلب
□ حساسیت به سرما
□ نازک شدن و ریزش مو
*کم‌کاری تیروئید با لووتیروکسین (سینتروئید)، هورمون مصنوعی تیروئید، درمان می‌شود ( با توجه به نظر پزشک متخصص).
آمادگی قبل از آزمایش:
به طور کلی برای انجام آزمایش تیروئید، نیازی به ناشتایی نیست، ولی آزمایشگاه ها معمولا از بیمار می خواهند که 12-8 قبل از آزمایش به شکل ناشتا مراجعه کنند( نوشیدن آب منعی ندارد). بهترین زمان برای انجام این تست صبح زود است. قبل از انجام تست، کارشناس آزمایشگاه را از داروهای روتین مصرفی خود مطلع کنید.
روش انجام آزمایش:
برای بررسی هورمون های تیروئیدی از روش های ایمونو اسی استفاده می شود، شامل:
□ الایزا (ELISA)
□ کمی لومینسنس(CLIA)
□ الکتروکمی لومینسنس (ECLIA)
□ الفا(ELFA)
دامنه مرجع:
*رنج نرمال TSH در بزرگسالان: 5-4/0 (ng / dL) (نانوگرم در دسی لیتر)
*رنج نرمال TSH در خانم های باردار: 4-4/0 (ng / dL) (نانوگرم در دسی لیتر)
رنج نرمال T3 در بزرگسالان: 8/2-9/0 نانوگرم در دسی‌لیتر (ng\dl)
رنج نرمال T4 در بزرگسالان: 12-5 میکروگرم بر دسی‌لیتر (mg\dl)
عوامل افزایش دهنده سطح هورمون های تیروئیدی:
□ تیروئیدیت هاشیموتو (تخریب خودایمنی غده تیروئید)
□ کمبود ید در رژیم غذایی
□ برداشتن غده تیروئید از طریق جراحی
□ پرتو درمانی جهت درمان سرطان
□ مشکلات غده هیپوفیز ( تومورهای خوش‌خیم )
□ تیروئیدیت
□ مصرف بیش از حد داروی پرکاری تیروئید
عوامل کاهش دهنده سطح هورمون های تیروئیدی:
□ بیماری گریوز
□ بیماری پلامر (گواتر سمی)
□ ندول تیروئید سمی
□ التهاب تیروئید
□ مصرف بیش از حد داروهای تیروئیدی
عوامل ایجاد کننده تداخل که باعث ایجاد نتایج کاذب در آزمایش تیروئید می شوند:
□ بارداری، کورتیکواستروئیدها (داروهایی برای درمان آسم، آرتریت، بیماری های پوست) باعث افزایش T4 می شوند.
□ استروژن‌ها ( قرص‌های ضدبارداری یا در دوران بارداری) باعث سطح بالایی از T4 و T3 می‌شوند.
□ بیوتین ( نباید به مدت 2 روز قبل از انجام آزمایش استفاده شود.)
□ قرص های ضد بارداری، ضد تشنج ها، داروهای ضد التهابی، لیتیوم (مورد استفاده برای برخی اختلالات روانی)
□ برخی بیماری ها (حمله قلبی، عفونت، تروما، بیماری جدی کبد یا نارسایی کلیه)
□ افزایش سن، رژیم غذایی، سیگار