نام آزمایش: Acid Phosphatase (Total) (اسید فسفاتاز)
نام اختصاری: ACP
نام بخش: بیوشیمی
نمونه مورد نیاز: خون وریدی
نام های دیگر: فسفوريک منواستر، فسفوهيدرولاز ، اسيد فسفاتاز پروستات ، اسيد فسفاتاز استخواني
آزمایش Acid Phosphatase (Total) نوعی آزمایش خون است که سطح آنزیم اسید فسفاتاز را در بدن اندازه گیری می کند. این آنزیم در بافت های مختلفی مانند: پروستات، کبد، طحال، گلبول های قرمز و استخوان ها یافت می شود.
اسید فسفاتاز دارای انواع متفاوتی می باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
1)Prostatic Acid Phosphatase (PAP) : منشأ پروستات دارد و سطح آن در سرطان پروستات متاستاتیک افزایش می یابد.
2) Erythrocyte Acid Phosphatase: در گلبول های قرمز وجود دارد.
3)Osteoclastic Acid Phosphatase : در استئوکلاست های استخوانی وجود دارد.
4)Lysosomal Acid Phosphatase : در لیزوزوم سلول ها وجود دارد.
چه زمانی انجام آزمایش Acid Phosphatase (Total) توصیه می شود؟
□ تشخیص بیماری های پروستات: در گذشته برای تشخیص سرطان پروستات پیشرفته یا متاستاتیک استفاده میشد، اما امروزه جایگزین آن PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات) شده است.
□ بررسی ارتباط با بیماری های استخوانی: در بیماری هایی مانند: پاژه استخوان، متاستاز استخوانی و یا میلوم مولتیپل، ممکن است سطح اسید فسفاتاز افزایش پیدا کند.
□ تشخیص اختلالات متابولیک: بیماری (Gaucher)، بیماری نیمن-پیک (Niemann-Pick).
□ بررسی آسیب های کبدی و آسیب های طحال.
آمادگی قبل از آزمایش:
ناشتایی با توجه به نظر پزشک یا آزمایشگاه توصیه می شود. لازم است، در صورت مصرف دارو با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود. دو تا سه روز قبل از نمونه گيري ماساژ و معاینه rectal انجام نشود.
روش آزمایش:
□ روش Bessey-Lowry-Brock: از سوبسترای پارا – نیتروفنیل فسفات و بافر سیترات (8/4pH) استفاده می شود.
□ روش Roy: از تیمولفتالئین مونوفسفات به عنوان سوبسترا استفاده شده و در نهایت، محصول آبی رنگ تولید می شود.
□ روش های اتوماتیک: با استفاده از دستگاه های خودکار (AutoAnalyzer)، واکنش ها به صورت پیوسته انجام شده و نتایج با دقت بالا گزارش می شوند.
دامنه مرجع:
□ سطح نرمال در بالغین: 5/6-5/0واحد در لیتر (U/L).
□ سطح نرمال درکودکان: کمی بالاتر از بالغین.
□ افزایش سطوح:
* افزایش Prostatic Acid Phosphatase (PAP) : سرطان پروستات (به خصوص در موارد متاستاتیک).
* افزایش :Osteoclastic Acid Phosphatase بیماری های استخوانی (پاژه استخوان، متاستاز استخوانی، هایپرپاراتیروئیدیسم).
* افزایش Lysosomal Acid Phosphatase: اختلالات ذخیره ای لیزوزومی (گاوشه، نیمن-پیک).
* افزایش Erythrocyte Acid Phosphatase: همولیز نمونه خون (به علت آزادسازی آنزیم از گلبول های قرمز).
* آسیب به کبد یا طحال.
□ کاهش سطوح: معمولاً اهمیت بالینی ندارد.
عوامل افزایش دهنده Acid Phosphatase (Total) کدامند؟
□ بیماری های پروستات: سرطان پروستات پیشرفته (به خصوص در صورت متاستاز به استخوان)، پروستاتیت (التهاب پروستات).
□ بیماری های استخوانی: پاژه استخوان (Paget’s disease)، متاستاز استخوانی (به خصوص از سرطان پروستات یا پستان)، هایپرپاراتیروئیدیسم (افزایش فعالیت غده پاراتیروئید)، استئوپتروز (بیماری استخوان مرمری).
□ اختلالات متابولیک: بیماری های ذخیره ای لیزوزومی مانند: گاوشه (Gaucher) و نیمن – پیک (Niemann-Pick).
□ آسیب به کبد یا طحال: هپاتیت، سیروز کبدی، انفارکتوس طحال.
□ همولیز نمونه خون: آزاد شدن اسید فسفاتاز از گلبو لهای قرمز تخریب شده (همولیز نمونه خون).
□ برخی داروها: آندروژن ها (هورمون های مردانه)، داروهای ضدپروستات مانند استروژن ها.
□ آسیب های عضلانی: فعالیت بدنی شدید قبل از انجام آزمایش.
عوامل کاهش دهنده Acid Phosphatase (Total) کدامند؟
□ کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی).
□ درمان های هورمونی: استفاده از داروهای ضدآندروژن و یا مهارکننده های تستوسترون در سرطان پروستات.
□ شرایط نادر ژنتیکی: وجود نقص در تولید اسید فسفاتاز.
عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش Acid Phosphatase (Total) چه هستند؟
1) عوامل ایجاد کننده نتیجه مثبت کاذب:
□ تخریب گلبول های قرمز (همولیز).
□ ورزش سنگین (به خصوص اگر باعث آسیب عضلانی شود.).
□ معاینه رکتوم (DRE) و یا بیوپسی پروستات.
□ فسفاتازهای قلیایی یا فلزات سنگین.
□ آندروژن ها، استروژن ها، کلوفیبرات، برخی داروهای ضدپروستات.
□ بیماری های کبدی، همولیز داخل عروقی، تروما به طحال.
□ وجود جفت (در سه ماهه سوم).
□ مردان به طور طبیعی سطح بالاتری از ایزوآنزیم پروستاتیک (PAP) دارند.
2) عوامل ایجاد کننده نتیجه منفی کاذب:
□ ضد انعقادهایی مانند: EDTA یا اکسالات.
□ مهارکننده های آلفا – ردوکتاز (فیناستراید)، داروهای ضدآندروژن، و فسفات ها.
آزمایشگاه گوهردشت کرج آماده ارائه بهترین خدمات برای شما همشهریان عزیز میباشد، هدف ما پایش سلامت شماست.