نام آزمایش: Alanine (آلانین)
نام اختصاری: Alanine
نام بخش: بیوشیمی
نمونه مورد نیاز: خون وریدی، ادرار
آزمایش های مکمل: ALT, AST,Total Protein, Bilirubin
آلانین (Alanine) یکی از اسیدهای آمینه غیرضروریست که بدن انسان قادر به سنتز آن می باشد. این اسید آمینه نقش های مهمی در متابولیسم و عملکرد بدن ایفا می کند. آلانین به دو شکل L-آلانین (فرم فعال در پروتئین ها) و D-آلانین (موجود در دیواره سلولی باکتری ها) دیده می شود. آلانین، به خصوص در شکل های L-آلانین و بتا-آلانین، در حوزه پزشکی و بالینی کاربردهای متنوعی دارند.
□ آلانین موجود در مواد غذایی به دو دسته تقسیم می شوند:
1) منابع حیوانی: گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات.
2) منابع گیاهی: حبوبات، مغزها (بادام)، دانه ها، سویا و سبزیجات برگ سبز.
□ نقش های بیولوژیکی:
1) چرخه گلوکز-آلانین: در عضلات، آلانین از تجزیه پروتئین ها و واکنش های گلیکولیز تولید شده و به کبد منتقل می شود. در کبد، آلانین به گلوکز تبدیل می شود (گلوکونئوژنز) که از آن، برای تأمین انرژی بدن استفاده می شود.
2) تولید انرژی: در شرایط کمبود انرژی ( ورزش شدید)، آلانین به حفظ سطح قند خون کمک می کند.
3) سنتز پروتئین ها: به عنوان یک واحد سازنده در ساخت پروتئین ها و آنزیم ها عمل می کند.
4) سیستم ایمنی: در تقویت سیستم ایمنی و تولید آنتی بادیها نقش دارد.
5) حفظ تعادل نیتروژن: به دفع آمونیاک اضافی از بدن کمک می کند.
چه زمانی انجام آزمایش Alanine توصیه می شود؟
تشخیص و بررسی بیماری ها:
□ آزمایش کبدی (ALT): از آنزیم آلانین آمینوترانسفراز (ALT) که در کبد تولید می شود، به عنوان یک نشانگر تشخیصی مهم جهت تشخیص آسیب های کبدی (هپاتیت، سیروز، مسمومیت دارویی) استفاده می شود. سطح بالای ALT در خون نشان دهنده تخریب سلول های کبدی می باشد.
□ انجام بررسی های متابولیک: آلانین در چرخه گلوکز-آلانین نقش دارد و سطح آن در خون ممکن است در اختلالات متابولیک ( دیابت، هایپوگلیسمی) بررسی شود.
کاربرد های بالینی Alanine چه می باشد؟
□ در هیپوگلیسمی: آلانین در فرآیند گلوکونئوژنز (تولید گلوکز در کبد) نقش دارد و در موارد هیپوگلیسمی ناشی از سوءتغذیه و یا اختلالات متابولیک استفاده می شود.
□ در چرخه گلوکز-آلانین: آمونیاک از عضلات به کبد منتقل شده و به اوره تبدیل می شود. این مکانیسم در بیماران با اختلالات دفع آمونیاک (نقص در چرخه اوره) اهمیت دارد.
□ در بیماری هارتناپ (Hartnup Disease): یک اختلال ژنتیکی نادر است که جذب اسیدهای آمینه (از جمله آلانین) در روده و کلیه را مختل می کند. در این بیماری، مکمل های حاوی آلانین و سایر اسیدهای آمینه برای جبران کمبودها تجویز می شوند.
□ در بیماران تحت شیمی درمانی و یا عفونت های شدید: آلانین در سنتز آنتی بادی ها و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد و ممکن است در تغذیه بالینی بیماران با ضعف ایمنی استفاده شود.
□ در بیماری های عصبی (آلزایمر): بتا-آلانین به عنوان پیش ساز کارنوزین، دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می باشد و ممکن است در کاهش استرس اکسیداتیو در سلول های عصبی مؤثر باشد (بر اساس پژوهش های بالینی).
□ در تغذیه وریدی (TPN): در بیمارانی که قادر به تغذیه از راه دهان نیستند (پس از جراحی های بزرگ)، آلانین به عنوان بخشی از محلول های آمینواسیدی، برای حفظ تعادل نیتروژن و سنتز پروتئین استفاده می شود.
□ در سوختگی های شدید و یا تروما: در این شرایط، نیاز به پروتئین افزایش می یابد و آلانین در ترکیب با سایر اسیدهای آمینه برای بازسازی بافت ها استفاده می شود.
آمادگی قبل از آزمایش:
نیاز به 12-8 ساعت ناشتایی می باشد. در آزمایش بررسی Alanine در ادرار، بیمار باید ادرار خود را به مدت ۲۴ ساعت، در ظرف مخصوص جمع آوری کند. لازم است، در صورت مصرف دارو با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.
روش انجام آزمایش:
روش های کروماتوگرافی (HPLC) یا ماس اسپکترومتری.
دامنه مرجع:
1) سطح نرمال Alanine در خون:
□ بزرگسالان: 500-200 µmol/L. (کودکان: مقادیر کمی بالاتر از بزرگسالان (وابسته به سن).
□ افزایش سطح آلانین در خون: می تواند نشان دهنده اختلالات جذب اسیدهای آمینه (بیماری هارتناپ) باشد.
□ کاهش سطح آلانین در خون: می تواند در سوءتغذیه شدید و یا اختلالات متابولیک دیده شود.
2) سطح نرمال Alanine در ادرار 24 ساعته:
□ بزرگسالان: 300-50 µmol در روز.
□ افزایش سطح: می تواند نشان دهنده اختلالات در جذب اسیدهای آمینه (بیماری هارتناپ) باشد.
عوامل افزایش دهنده سطح Alanine در نمونه کدام است؟
□ بیماری هارتناپ: اختلال جذب اسیدهای آمینه در روده و کلیه.
□ هایپرآمونمی: تجمع آمونیاک در بدن.
□ کمبود پروتئین در رژیم غذایی: افزایش تجزیه پروتئین های عضلانی و آزادسازی آلانین.
□ نارسایی کلیوی: کاهش دفع آلانین از طریق ادرار.
عوامل کاهش دهنده سطح Alanine در نمونه کدام است؟
□ بیماری های التهابی روده : کرون یا سندرم روده کوتاه.
□ سوختگی های شدید و یا تروما: افزایش مصرف آلانین جهت سنتز پروتئین های ترمیمی.
□ اختلالات ژنتیکی: نقص در آنزیم های مرتبط با متابولیسم آلانین.
عوامل ایجاد کننده تداخل درآزمایش Alanine چه هستند؟
1) عوامل ایجاد کننده نتایج مثبت کاذب:
□ برخی داروها: استاتین ها (آتوواستاتین)، آنتی بیوتیک ها (اریترومایسین)، استامینوفن، ضدتشنج ها (کاربامازپین)، داروهای ضدافسردگی.
□ مصرف مکمل های ورزشی: مصرف بتا-آلانین.
□ تزریق عضلانی اخیر: به دلیل آسیب موضعی به عضله.
□ مصرف زیاد پروتئین: افزایش سطح آلانین خون.
□ ورزش شدید قبل از آزمایش: ایجاد آسیب عضلانی (رابدومیولیز).
چاقی و کبد چرب غیرالکل( NAFLD) : افزایش کاذب بدون وجود آسیب حاد کبدی.
□ بیماری های خودایمنی: مانند لوپوس، هپاتیت خودایمنی.
2) عوامل ایجاد کننده نتایج منفی کاذب:
□ برخی داروها:کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون) و برخی آنتی بیوتیک ها (سیکلوسپورین)، داروهای ضدویروسی (لامیوودین).
□ برخی مکمل ها: مصرف بیش از حد ویتامین B۶ (پیریدوکسین).
□ نارسایی پیشرفته کبدی: در مراحل انتهایی بیماری های کبدی (سیروز پیشرفته).
□ بیماری های مزمن کلیوی: اختلال در دفع اوره و متابولیسم اسیدهای آمینه.
□ اختلالات متابولیک مادرزادی: نقص در آنزیم های مرتبط با متابولیسم آلانین (آلانین-گلیاکسیلات آمینوترانسفراز).
□ بارداری.
□ کمبود ویتامین 6B.