نام آزمایش: Progesterone Test (آزمایش پروژسترون)
بخش: هورمون شناسی
نام دیگر: Prg Test
نمونه مورد نیاز: خون وریدی
آزمایش های مکمل: Estradiol, ,AMH, LH, FSH, HCG
پروژسترون هورمونی است که نقش اصلی آن کمک به آماده سازی و حفظ اندومتریوم (پوشش رحم) زن برای قائدگی و بارداری می باشد. این هورمون عمدتاً توسط تخمدان ها (در زنان) و در دوران بارداری توسط جفت تولید می‌شود. در مردان نیز مقدار کمی پروژسترون توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود. به صورت ماهانه، در زنان، رحم و تخمدان ها تحت کنترل هورمون ها دچار تغییرات چرخه ای می شوند.
نیمه اول چرخه قائدگی با تولید هورمون استروژن آغاز می شود که توسط تخمدان ها تولید شده و باعث رشد و پر شدن آندومتر می گردد. افزایش سطح استروژن باعث افزایش هورمون لوتئینیزه کننده (LH) در اواسط چرخه می شود که منجر به آزاد شدن تخمک از یکی از دو تخمدان می شود. در نیمه دوم چرخه، جسم زرد (توده زرد کوچکی از سلول ها) در تخمدان در محلی که تخمک آزاد شده تشکیل شده و شروع به تولید پروژسترون می کند.
این پروژسترون، رشد آندومتر را متوقف کرده و رحم را برای لانه گزینی احتمالی تخمک بارور شده آماده می کند. اگر لقاح اتفاق نیفتد، جسم زرد تحلیل می رود، غلظت پروژسترون کاهش می یابد و پوشش آندومتر ریزش می کند (قاعدگی). سطح پروژسترون تولید شده از جسم زرد، 7 روز قبل از شروع قاعدگی به بالاترین سطح خود می رسد.
پس اگر سیکل های قاعدگی منظم و ۲۸ روزه باشد، غلظت پروژسترون معمولاً در روز ۲۱ سیکل به اوج خود می‌رسد (روز اول اولین روز قاعدگی است). بنابراین، برای ارزیابی تخمک گذاری، پروژسترون باید در روز 21 سیکل یا 7 روز قبل از شروع مورد انتظار قاعدگی، اندازه گیری شود. اگر یک زن سیکل قائدگی نامنظم یا طولانی مدت داشته باشد، می توان پروژسترون را به صورت هفتگی تا زمان شروع قاعدگی اندازه گیری کرد.
اگر تخمک آزاد شده بعد از تخمک گذاری بارور شود و در رحم لانه گزینی کند، جسم زرد کماکان به تولید پروژسترون ادامه می دهد. سپس، پس از چند هفته، جفت جایگزین جسم زرد در تولید پروژسترون می شود و مقادیر نسبتا زیادی از این هورمون را در بقیه دوران بارداری به طور طبیعی تولید می کند.
آزمایش پروژسترون (Progesterone Test) نوعی آزمایش خون است که سطح هورمون پروژسترون را در بدن اندازه‌گیری می‌کند.
چه زمانی انجام آزمایش اندازه گیری سطح پروژسترون توصیه می شود؟
□ بررسی شانس باروری: بررسی عملکرد تخمدان ها و تخمک‌گذاری.
□ تشخیص علت اختلالات قاعدگی: بررسی علت قاعدگی های نامنظم یا عدم قاعدگی (آمنوره).
□ بررسی خونریزی غیرطبیعی رحم.
□ پیگیری روند بارداری: بررسی سلامت بارداری و رشد جنین.
□ سنجش میزان خطر سقط جنین.
□ تشخیص برخی بیماری ها: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات غدد فوق کلیوی.
□ تشخیص سرطان تخمدان.
علائم کمبود پروژسترون در زنان چیست؟
□ تحریک‌پذیری، استرس، اضطراب، افسردگی، ورم و نفخ شکم، حساسیت پستان ها،گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، بی‌خوابی، افزایش وزن، کاهش میل جنسی، خشکی پوست و مو.
□ قاعدگی های نامنظم، لکه بینی بین دوره ها، قاعدگی های سنگین یا طولانی، اختلال در تخمک گذاری، مشکل در باروری، سقط جنین مکرر.
آمادگی قبل از آزمایش:
برای انجام آزمایش پروژسترون، نیازی به ناشتایی نمی باشد. در صورت مصرف داروهای هورمونی مشورت با پزشک لازم می باشد، زیرا ممکن است بر نتایج آزمایش اثر بگذارند. زمان انجام تست بستگی به هدف آزمایش دارد. جهت بررسی تخمک‌گذاری، معمولاً در روز ۲۱ چرخه قاعدگی (در یک چرخه ۲۸ روزه) آزمایش انجام می‌گیرد. نیاز اشت آزمایش حداقل 2 ساعت بعد از بیدار شدن از خواب انجام شود تا بدن به تعادل هورمونی مناسب برسد و نتایج آزمایش دقیق تر باشند.
روش انجام آزمایش:
□ الایزا (ELISA)
□ کمی لومینسنس(CLIA)
□ الکتروکمی لومینسنس (ECLIA)
□ الفا (ELFA)
دامنه مرجع:
سطح طبیعی پروژسترون در زنان با توجه به مرحله چرخه قاعدگی متفاوت می باشد:
□ فاز فولیکولار: کمتر از ۱ نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL).
□ فاز لوتئال:20-5 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL).
□ در دوران بارداری: 290-10 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL).
□ افزایش سطح پروژسترون: می تواند به علت بارداری، کیست تخمدان یا تومورهای تخمدان باشد.
□ کاهش سطح پروژسترون: می تواند نشان دهنده اختلالات تخمک‌گذاری، نارسایی تخمدان یا خطر سقط جنین باشد.
عوامل افزایش دهنده سطح پروژسترون خون کدامند؟
□ بارداری: جفت مقدار زیادی پروژسترون تولید می‌کند تا از رشد جنین مراقبت کند.
□ تخمک‌گذاری: پس از تخمک‌گذاری، جسم زرد (Corpus Luteum) در تخمدان پروژسترون تولید می‌کند.
□ داروهای هورمونی: قرص های جلوگیری از بارداری، داروهای کمک باروری.
□ کیست تخمدان: به ویژه کیست های جسم زرد.
□ هیپرپلازی مادرزادی آدرنال.
□ تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی: تومورهای ترشح کننده هورمون.
□ استرس شدید و مزمن: می تواند بر تعادل هورمونی بدن اثر بگذارد.
عوامل کاهش دهنده سطح پروژسترون خون کدامند؟
□ عدم تخمک‌گذاری: در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا PCOS).
□ نارسایی تخمدان: یائسگی زودرس.
□ سندروم گالاکتوره – آمنوره (هیپوگنادیسم اولیه یا ثانویه).
□ سقط جنین یا بارداری ناموفق: در سقط جنین یا بارداری خارج رحمی.
□ کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم): اثر بر تعادل هورمونی بدن.
□ استرس و سبک زندگی ناسالم: استرس، رژیم غذایی نامناسب، کم‌خوابی، مصرف الکل یا سیگار.
□ برخی داروها: داروهای ضد بارداری هورمونی، داروهای ضد پروژسترون (میفپریستون)، داروهای شیمی درمانی
عوامل ایجاد کننده تداخل با آزمایش پروژسترون کدامند؟
1) عوامل افزایش دهنده کاذب سطح پروژسترون:
□ داروها: مکمل های استروژن و پروژسترون، قرص های جلوگیری از بارداری حاوی پروژسترون، کرم های واژینال پروژسترونی، داروهای کمک باروری،کورتیکواستروئیدها.
□ دوران بارداری.
2) عوامل کاهش دهنده کاذب سطح پروژسترون:
□ داروها: داروهای ضد پروژسترون (میفپریستون)، داروهای شیمی درمانی، برخی از آنتی‌بیوتیک ها، داروهای ضد تشنج.
□ زمان نامناسب انجام آزمایش: به عنوان مثال در فاز فولیکولار به جای فاز لوتئال.
□ سبک زندگی ناسالم: کم خوابی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف الکل، سیگار.
□ افزایش سن: نزدیک شدن به سن یائسگی.
□ افزایش سطح هورمون پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی).
□ برخی بیماری ها: سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، نارسایی تخمدان، تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی.
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک پزشکی گوهردشت از بهترین آزمایشگاه کرج بوده که شما می توانید آزمایشات چکاپ سلامتی خود را چه در منزل و چه محل کار خود انجام دهید