تاثیر آلودگی هوا بر سلامتی
با گرم‌تر شدن زمین و افزایش جمعیت جهان، موتورهای وسایل نقلیه و کارخانجات همچنان به تولید آلاینده‌های هوا ادامه می‌دهند و نیمی از جهان به سوخت‌ها یا فناوری‌های پاک دسترسی ندارند، هوایی که تنفس می‌کنیم رفته رفته به طور خطرناکی آلوده تر می‌شود: در حال حاضر 9 نفر از ده نفر هوای آلوده تنفس می کنند و هوای آلوده هر ساله 7 میلیون نفر را می کشد.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامتی بسیار جدی است – یک سوم مرگ و میر ناشی از سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری قلبی به دلیل آلودگی هوا است.
قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا می تواند سلامت همه افراد را تحت تاثیر قرار دهد. وقتی نفس می‌کشیم، آلودگی وارد ریه‌های ما می‌شود و می‌تواند وارد جریان خون ما شود. آلودگی هوا می تواند به صورت سرفه یا خارش چشم آزار دهنده باشد. همچنین می‌تواند باعث بروز یا بدتر شدن بسیاری از بیماری‌های مربوط به ریه‌ها و تنفس شود و منجر به بستری شدن در بیمارستان، سرطان یا حتی مرگ زودرس شود.
مهم نیست در کجا زندگی می کنید، در هر نقطه از دنیا ممکن است در معرض آلودگی هوا قرار بگیرید. نوع و میزان آلودگی بسته به موقعیت مکانی، زمان روز و حتی آب و هوا متفاوت است. قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در نزدیکی منابع آلودگی مانند جاده های شلوغ یا کارخانجات بیشتر است. بسیاری از فعالیت های روزانه ما را در معرض سطوح بالاتری از آلودگی هوا قرار می دهد. ماشین های تک سرنشین، تجهیزات با سوخت گاز و مواد شیمیایی که در خانه های خود استفاده می کنیم، همگی در آلودگی هوا نقش دارند و ما را در معرض آلاینده های مضر هوا قرار می دهند.
آلودگی هوا در کلان شهرهای کشور از جمله در شهر کرج، جمعیت زیادی را در معرض خطر قرار داده است.
آلودگی هوا یک تهدید بزرگ، قابل پیشگیری و قابل مدیریت است. هیچ کس از هوای آلوده بی‌تأثیر نمی‌ماند، اما تأثیرات نامطلوب آلودگی هوا بر جمعیت‌های آسیب‌پذیر، مانند کودکان، زنان و افرادی که در فقر زندگی می‌کنند، بیشتر است.
کیفیت پایین هوا، زندگی انسان، سلامت جمعیت و رفاه آینده کودکان را تهدید می کند. آلودگی هوا همچنین پایداری محیط زیست را تهدید می کند، زیرا هوای پاک به اندازه آب پاک برای زندگی روی زمین حیاتی است.
آلودگی هوا می تواند باعث بیماری، ناتوانی و مرگ شود و کیفیت زندگی را مختل می کند. به ریه ها، قلب، مغز، پوست و سایر اندام ها آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری و ناتوانی را افزایش دهد و تقریباً تمام سیستم های بدن انسان را تحت تأثیر قرار دهد.
هزینه های آلودگی هوا برای جامعه و اقتصاد کشورهای کم درآمد و درآمد متوسط بسیار زیاد است. این زیان های اقتصادی به قدری قابل توجه است که می تواند توسعه پایدار را تضعیف کند.
احتراق سوخت های فسیلی مهم ترین منبع آلودگی هوا در جهان است. سوخت های فسیلی همچنین منابع مهم آلاینده های آب و هوایی مانند کربن، متان، و ازن و منابع اصلی انتشار 2CO هستند.
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا ترکیبی از مواد خطرناک اعم از منابع طبیعی و مصنوعی است.
گازهای گلخانه ای، نفت کوره و گاز طبیعی که برای گرم کردن خانه ها و تولید برق استفاده می شوند، همچنین نیروگاه های با سوخت زغال سنگ، و دودهای حاصل از تولید مواد شیمیایی، منابع اولیه آلودگی هوای انسان هستند.
طبیعت مواد خطرناکی مانند دود ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی را که اغلب توسط سهل انگاری انسان ها ایجاد می‌شود، در هوا آزاد می‌کند. خاکستر و گازهای حاصل از فوران های آتشفشانی؛ و گازهایی مانند متان که از تجزیه مواد آلی در خاک ساطع می شوند، بسیار آلوده هستند.
آلودگی هوای مرتبط با ترافیک، مخلوطی از گازها و ذرات، دارای اکثر عناصر آلودگی هوای هستند: ازن سطح زمین، اشکال مختلف کربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد، ترکیبات آلی فرار، آروماتیک چند حلقه‌ای. هیدروکربن ها و ذرات ریز ترکیبات خطرناک ناشی از ترافیک های شهری هستند.
ازن، اغلب زمانی که در سطح زمین قرار دارد، مه دود نامیده می شود. مه دود زمانی ایجاد می شود که آلاینده های ساطع شده از خودروها، نیروگاه ها، دیگ های صنعتی، پالایشگاه ها و سایر منابع در حضور نور خورشید واکنش شیمیایی نشان دهند.
گازهای سمی که شامل دی اکسید کربن، مونوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و اکسیدهای گوگرد (SOx) هستند، توسط وسایل نقلیه موتوری و محصولات جانبی فرآیندهای صنعتی منتشر می شوند.
ذرات معلق (PM) از مواد شیمیایی مانند سولفات ها، نیترات ها، کربن یا گرد و غبار معدنی تشکیل شده اند. وسایل نقلیه و صنعتی ناشی از احتراق سوخت های فسیلی، دود سیگار و سوختن مواد آلی، مانند آتش سوزی های جنگلی، همگی حاوی PM هستند.
ترکیبات آلی فرار (VOC) در دمای اتاق یا نزدیک به آن تبخیر می‌شوند – از این رو، فرار نام دارند. VOC ها توسط رنگ ها، مواد پاک کننده، آفت کش ها، برخی از وسایل و حتی مواد صنایع دستی مانند چسب منتشر می شوند. بنزین و گاز طبیعی منابع اصلی VOC ها هستند که در طی احتراق آزاد می شوند.
هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAH) ترکیبات آلی حاوی کربن و هیدروژن هستند. از بیش از 100 PAH شناخته شده، 15 مورد از آنها سرطان زا ذکر شده است. علاوه بر احتراق، بسیاری از فرآیندهای صنعتی مانند تولید محصولات آهن، فولاد و لاستیک و همچنین تولید برق نیز PAH را به عنوان محصول جانبی تولید می کنند. PAH ها در ذرات معلق نیز یافت می شوند.
تاثیر آلودگی هوا بر سلامتی و اقلیم
آلودگی هوا و تغییرات آب و هوایی از طریق فعل و انفعالات پیچیده در جو بر یکدیگر تأثیر می گذارند. آلودگی هوا به طور پیچیده با تغییرات آب و هوایی مرتبط است زیرا هر دو مشکل عمدتاً از منابع یکسانی مانند انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از سوزاندن سوخت های فسیلی ناشی می شوند. هر دو تهدیدی برای سلامت انسان و محیط زیست در سراسر جهان هستند.
آلودگی هوا چه تاثیری در سلامت انسان ها دارد؟
آثار مضر آلودگی هوا از سوزش چشم ها، بینی، پوست، گلو درد، خس خس سینه، سرفه و گرفتگی قفسه سینه و مشکلات تنفسی تا حالات جدی تر مانند آسم، ذات الریه، برونشیت و مشکلات ریوی و قلبی متغیر است. قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض آلودگی هوا نیز می تواند باعث سردرد، حالت تهوع و سرگیجه شود.
این مشکلات می تواند با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلاینده ها تشدید شود که برای سیستم های عصبی، تولید مثل و تنفسی مضر است و باعث سرطان و حتی باعث مرگ می شود.
آثار درازمدت آلودگی هوا مزمن است، و ممکن است سالها یا برای تمام عمر باقی بماند و حتی می تواند منجر به مرگ شود. علاوه بر این، سمیت چندین آلاینده در هوا نیز ممکن است در دراز مدت باعث ایجاد انواع سرطان ها شود.
همانطور که قبلاً گفته شد، اختلالات تنفسی ارتباط نزدیکی با استنشاق آلاینده های هوا دارد. این آلاینده ها از طریق راه های هوایی وارد بدن شده و در سلول ها تجمع می یابند و به سلول ها و بافت های بدن آسیب می رسانند.
ذرات معلق (PMs)، گرد و غبار و ریز گردها، بنزن و 3O یا ازن باعث آسیب جدی به سیستم تنفسی می شوند. علاوه بر این، در صورت وجود بیماری های تنفسی مانند آسم، خطر بیشتری وجود دارد. هنگامی که نای توسط آلاینده ها آلوده می شود، تغییرات صدا ممکن است پس از مواجهه حاد مشاهده شود. بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) ممکن است به دنبال آلودگی هوا ایجاد شود که باعث افزایش عوارض و مرگ و میر می شود.
بیماری های متعدد قلبی و عروقی پس از قرار گرفتن در معرض آلاینده های هوا مشاهده شده است. تغییراتی که در سلول‌های خونی پس از قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت رخ می‌دهد، ممکن است بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد. تصلب شرایین کرونری به دنبال قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا گزارش شده است، فشار خون بالا، سکته مغزی و نارسایی قلبی نیز با آلودگی هوا مرتبط هستند.
به نظر می رسد عوارض روانی، اوتیسم، کاهش رشد جنین و وزن کم هنگام تولد با آلودگی هوا مرتبط باشد. عامل بیماری های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون هنوز شناخته نشده است، اگرچه اعتقاد بر این است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا یک عامل مهم در ابتلا به این بیماری ها باشد.
در هنگام آلودگی هوا و هجوم ریز گردها چه اقداماتی باید انجام داد؟
تا حد امکان از خروج غیرضروری از منزل و تردد بی‌مورد در معابر شهری خودداری کنید.
در صورت وجود بیماری قلبی، تنفسی، ابتلا به آسم، در فضای باز فعالیت ننموده و تا حد امکان از حضور در سطح شهر خودداری نمایید.
تردد خودروهای شخصی و استفاده از خودروهای تک سرنشین را کاهش دهید.
کارکنانی که به واسطه شغلی بیشتر در معرض گرد و غبار قرار دارند، حتما از وسایل حفاظت فردی استفاده کنند.
از مصرف سیگار و قلیان خودداری کنید.
مصرف شیر، ماست کم‌چرب، میوه و سبزیجات تازه و مایعات را برای دفع سموم از بدن افزایش دهید. آنتی اکسیدان های موجود در میوه‌ها و سبزیجات نقش حیاتی در سلامت ریه‌ها و کاهش اثرات آلاینده‌های هوا دارند.
تا برگشت هوا به شرایط مطلوب، از هرگونه فعالیتی که منجر به افزایش آلودگی هوا می‌شود خودداری نمایید.
درصورت مواجهه با تنگی نفس و هرگونه ناراحتی قلبی- عروقی، سریعاً به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی درمانی یا بیمارستان مراجعه کنید.
ورزشکاران از هرگونه فعالیت فیزیکی و ورزشی از جمله دویدن و پیاده‌روی در این شرایط در هوای باز خودداری کنند.
نوشیدن مایعات به ویژه آب در شرایط آلودگی هوا نه تنها باعث شستشوی دستگاه گوارش می‌شود، بلکه عطش و خشکی دهان ناشی از آلودگی هوا را نیز از بین می‌برد، از طرفی با نوشیدن آب و فعالیت دستگاه گوارش، بخشی از آلودگی‌های وارد شده به بدن از طریق ادرار دفع می‌شود.
ماندن در ترافیک و استنشاق هوای آلوده، سرعت ابتلا به آسم را در کودکان افزایش می‌دهد. آلاینده‌های موجود در هوای خیابان‌های پر رفت و آمد موجب کاهش سطح اکسیژن خون می‌شود. بنابراین حتی المقدور در شرایط آلودگی هوا، کودکان را در منزل نگه دارید و ضمن نگهداری کودکان در منزل، درها و پنجره‌ها را بسته و در صورت امکان در اماکن دارای سیستم تهویه مطبوع بمانید.
افرادی که مبتلا به سرماخوردگی، کرونا ویروس و یا مشکلات تنفسی هستند و افراد مبتلا به آسم بدون علامت، در زمره گروه‌های آسیب پذیر هستند. به این گروه‌های آسیب‌پذیر توصیه می‌شود از تردد در محیط‌های باز خودداری کنند.
محافظت در هوای آلوده :
- در مورد کیفیت هوا آگاه باشید و بدانید چه زمانی کیفیت هوا ناسالم است.
شاخص کیفیت هوا را بررسی کنید و به پیش بینی ها و هشدارهای کیفیت هوا توجه ویژه داشته باشید. می توانید شاخص کیفیت هوا را در سامانه کیفیت هوا (۳) به صورت روزانه کنترل کنید.
- هنگام رانندگی از خود محافظت کنید. به این صورت که، هنگامی که در ترافیک هستید، پنجره های اتومبیل خود را ببندید و سیستم تهویه خود را طوری تنظیم کنید که هوا را به گردش درآورد. مسیرهای رانندگی را انتخاب کنید که در آنها کمتر تردد می شود.
- از قرار گرفتن در معرض آلاینده ها خودداری کنید.
در صورت امکان خود را از دود، تنباکو و سیگار و سایر منابع ذرات معلق در هوا دور نگه دارید و از فعالیت طولانی مدت در فضای باز خودداری کنید.