نام آزمایش: Anti Parietal Cell Antibody (APCA)
نام اختصاری: APCA
بخش: Immunoassays – Autoimmune Diseases
نمونه مورد نیاز: خون وریدی
آنتی بادی ضد سلولهای جداری معده (APCA) یک آنتی بادی خودایمنی است که علیه سلولهای پاریتال معده ساخته میشود.
این سلولها مسئول تولید اسید معده و ترشح فاکتور داخلی (Intrinsic Factor) هستند که برای جذب ویتامین B12 ضروری است.
تخریب این سلولها میتواند منجر به کاهش اسید معده و اختلال در جذب ویتامین B12 شود.
چه زمانی انجام تست APCA توصیه می شود؟
- تشخیص کم خونی پرنیسیوز (Pernicious Anemia).
- گاستریت آتروفیک خودایمنی: در حدود 50٪ موارد APCA مثبت است.
- ارتباط با بیماریهای خودایمنی دیگر مانند: تیروئیدیت هاشیموتو (23٪)، دیابت نوع ۱، بیماری آدیسون، ویتیلیگو، کمخونی فقر آهن.
- غربالگری در افراد پرخطر با سابقه خانوادگی بیماریهای خودایمنی.
آمادگی قبل از آزمایش:
نیازی به ناشتایی نیست. در صورت مصرف دارو، اطلاع به پزشک یا کارشناس آزمایشگاه الزامی است.
روش انجام آزمایش:
- الایزا (ELISA).
- ایمونوفلوئورسانس غیرمستقیم (IFA).
- رادیوایمونواسی (RIA) — دقیقترین روش.
دامنه مرجع:
- IFA:
- منفی: تیتر ≤ 1:40
- مثبت: تیتر ≥ 1:40
- ELISA یا RIA:
- منفی: تیتر ≤ 1:160–1:240
- مثبت: تیتر ≥ 1:160 (میتواند نشانگر کمخونی پرنیسیوز یا گاستریت آتروفیک باشد).
* ممکن است در 10–15٪ افراد سالم (به ویژه سالمندان) نیز دیده شود.
عوامل افزایش دهنده سطح APCA:
- بیماریهای خودایمنی: کمخونی پرنیسیوز، گاستریت آتروفیک، هاشیموتو، دیابت نوع ۱، آدیسون، ویتیلیگو.
- عفونتها: هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori).
- سابقه خانوادگی بیماریهای خودایمنی (ژنهای HLA-DR5 و HLA-DR4).
- افزایش سن: 10–15٪ سالمندان بدون علامت ممکن است تیتر پایین داشته باشند.
عوامل کاهش دهنده سطح APCA:
- درمان کمبود ویتامین B12.
- ریشهکنی هلیکوباکتر پیلوری.
- داروهای کورتیکواستروئیدی و ایمونوساپرسیو.
- خاموشی بیماری خودایمنی (گاستریت آتروفیک).
عوامل ایجاد کننده تداخل:
نتایج مثبت کاذب:
- عفونت H. pylori (تا 20٪ موارد).
- بیماریهای خودایمنی دیگر: هاشیموتو، دیابت نوع ۱، آرتریت روماتوئید، لوپوس.
- افزایش سن (10–15٪ سالمندان).
- مصرف داروها مانند مهارکنندههای پمپ پروتون (PPIs) و آنتیاسیدها.
- بیماریهای کبدی یا کلیوی پیشرفته.
نتایج منفی کاذب:
- مراحل اولیه کمخونی پرنیسیوز یا گاستریت آتروفیک.
- مصرف داروهای سرکوبکننده ایمنی (کورتیکواستروئیدها، سیکلوسپورین).
- وجود آنتی بادیهای دیگر (مانند Anti-IF Ab).
- آتروفی پیشرفته معده.
- خطاهای آزمایشگاهی (نمونهگیری یا نگهداری نامناسب).