نام آزمایش: ANCA (آنتی بادی ضد سیتوپلاسم نوتروفیل)
نام اختصاری: ANCA
نام بخش: Immunoassays-Autoimmune Diseases
نمونه مورد نیاز: خون وریدی
نام های دیگر:
Anti-Neutrophil Cytoplasmic Autoantibodies, ANCA Antibodies, c-ANCA, p-ANCA , erine Protease 3 antibodies PR3 antibodies Myeloperoxidase antibodies MPO antibodies PR3-ANCA MPO-ANCA
آزمایش های تکمیلی: CBC، ESR، CRP، آنتی بادی ASCA (برای IBD)، بیوپسی
از این آزمایش جهت شناسایی اتوآنتی بادی هایی استفاده می شود که، به اشتباه به پروتئین های داخل نوتروفیل ها (نوعی گلبول سفید) حمله می کنند. این اتوآنتی بادی ها با بیماری های خودایمنی به خصوص واسکولیت های (التهاب و آسیب به رگ های خونی) مرتبط با ANCA و برخی بیماری های التهابی روده مرتبط هستند.
واسکولیت می تواند به دلیل باریک شدن و انسداد این رگ های خونی کوچک و به دنبال آن، از دست دادن خون رسانی، باعث آسیب به بافت ها و اندام های بدن شود. همچنین میتواند باعث ایجاد نواحی ضعیف در دیواره رگ های خونی شود (آسانوریسم شناخته شده) که پتانسیل پارگی دارند. با پیشرفت این اختلال، آسیب عروقی ممکن است بر عملکرد کلیه ها، چشم ها، پوست، ریه ها و کبد اثر بگذارد.
دو نوع اصلی ANCA وجود دارد که هرکدام از آن ها، به پروتئین های خاصی در نوتروفیل ها متصل می شوند:
1)cANCA (سیتوپلاسمی): به پروتئیناز ۳ (PR3) متصل شده و باعث بیماری هایی مانند: گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (بیماری وگنر) می شود که ریه ها، کلیه ها و سینوس ها را درگیر می کند. (حساسیت بالا (حدود ۹۰٪) جهت تشخیص بیماری).
2)pANCA (پری هسته ای): به میلوپراکسیداز (MPO) متصل شده و باعث بیماری پلی آنژیت میکروسکوپی (MPA) می شود که کلیه ها، ریه ها و پوست را تحت تأثیر قرار می دهد. از طرفی این اتوآنتی بادی می تواند باعث گلومرولونفریت نکروزان ایمنی پائوسی و گرانولوماتوز ائوزینوفیلیک همراه با پلی آنژیت (EGPA) و کولیت اولسراتیو (نوعی بیماری التهابی روده) نیز شود.
چه زمانی انجام آزمایش ANCA توصیه می شود؟
□ وجود علائم واسکولیت خودایمنی: تب، خستگی، کاهش وزن، درد های عضلانی یا مفصلی، وجود خون در ادرار، راش پوستی، مشکلات بینایی.
□ تشخیص افتراقی بیماری های التهابی روده (IBD): تفکیک بین کولیت اولسراتیو (۸۰٪ موارد مثبت pANCA) و بیماری کرون.
□ پیگیری روند درمان واسکولیت: بررسی میزان اثربخشی درمان، پیش بینی عود بیماری.
□ تشخیص سایر بیماری ها: لوپوس، آرتریت روماتوئید، کلانژیت اسکلروزان اولیه.
آمادگی قبل از آزمایش:
نیازی به ناشتایی نمی باشد. لازم است، در صورت مصرف دارو با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.
روش انجام آزمایش:
□ ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (IIF): شناسایی الگوی فلورسانس (سیتوپلاسمی یا پری هسته ای).
□ الایزا (ELISA): اندازه گیری دقیق آنتی بادی های ضد PR3 و MPO611.
دامنه مرجع:
1) روش ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (IIF):
□ نتیجه مثبت: تیتر ≥ ۱:۴۰ یا ۱:۸۰: نشان دهنده وجود اتوآنتی بادی ها و احتمال ابتلا به واسکولیت یا IBD.
cANCA: الگوی فلورسانس سیتوپلاسمی در نوتروفیل ها.
pANCA: الگوی فلورسانس اطراف هسته (پری هسته ای).
* جهت تأیید تشخیص، اغلب بیوپسی بافت آسیب دیده لازم می باشد.
□ نتیجه منفی: عدم مشاهده الگوی فلورسانس مشخص cANCA) یا (pANCA: احتمال ابتلا به واسکولیت خودایمنی کاهش می یابد.
۲) روش الایزا (ELISA):
اندازه گیری کمی آنتی بادی های اختصاصی (PR3 و MPO):
□ نتیجه مثبت: ≥ ۳۰ IU/mL.
* تست مثبت آنتی بادی های MPO و p-ANCA مثبت: نشان دهنده پلی آنژیت میکروسکوپی، گلومرولونفریت، گرانولوماتوز ائوزینوفیلیک همراه با پلی آنژیت و سندرم Goodpasture می باشد.
□ نتیجه منفی: >MPO-ANCA ۲۰ IU/mL.
□ نتیجه منفی:>PR3-ANCA ۲۰ IU/mL.
□ سطوح مرزی :(Equivocal)30-20IU/mL (نیاز به بررسی تکمیلی).
عوامل افزایش دهنده تولید ANCA کدامند؟
□ جهش در ژن های مرتبط با سیستم ایمنی: ژن های HLA مانند: ,HLA-DP) و (HLA-DQ.
□ سابقه خانوادگی بیماری های خودایمنی: واسکولیت، IBD.
□ عفونت ها: عفونت باکتریایی استافیلوکوک اورئوس، عفونت های ویروسی.
□ سیگار کشیدن: افزایش خطر ابتلا به گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت.
□ برخی داروها: داروهای تیروئیدی (پروپیل تیواوراسیل)، داروهای فشارخون (هیدرالازین و مینوکسیدیل)، برخی آنتی بیوتیک ها (پنی سیلامین).
□ بیماری های التهابی مزمن: بیماری های التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو، آرتریت روماتوئید، لوپوس.
عوامل کاهش دهنده تولید ANCA کدامند؟
□ برخی داروها: کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون)، داروهای سایتوتوکسیک (سیکلوفسفامید، متوترکسات)، داروهای بیولوژیک (ریتوکسی مب).
□ قطع داروهای مرتبط با ایجاد ANCA: پروپیل تیواوراسیل، هیدرالازین.
□ درمان موفقیت آمیز واسکولیت و یا بیماری التهابی روده.
□ کاهش مواجهه با عوامل محیطی (سیگار یا سیلیکا).
□ جلوگیری از تولید ANCA توسط برخی واریان های ژنی.
عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش ANCA چه هستند؟
1) عوامل ایجاد کننده نتایج مثبت کاذب:
□ عفونت ها: عفونت های باکتریایی مزمن (اندوکاردیت، سل، آبسه)، عفونت های ویروسی (هپاتیت B/C یا HIV).
□ برخی داروها: پروپیل تیواوراسیل (درمان پرکاری تیروئید)، هیدرالازین (داروی فشارخون)، مینوسایکلین (آنتی بیوتیک).
□ بیماری های خودایمنی غیر مرتبط: لوپوس (SLE)، آرتریت روماتوئید، کلانژیت اسکلروزان اولیه.
□ بارداری: افزایش غیراختصاصی آنتی بادی ها در برخی موارد.
□ واکنش متقاطع (Cross-reactivity) در روش الایزا (ELISA).
□ تفسیر نادرست الگوی فلورسانس در روش ایمونوفلورسانس (IIF).
2) عوامل ایجاد کننده نتایج منفی کاذب:
□ مراحل اولیه بیماری: ممکن است، ANCA هنوز تولید نشده باشد (به خصوص در واسکولیت های آغازین).
□ درمان های سرکوب کننده سیستم ایمنی: مصرف کورتیکواستروئیدها یا ریتوکسی مب.
□ سِرونگاتیو (Seronegative): برخی بیماران مبتلا به واسکولیت مرتبط با ANCA (۱۰٪ موارد گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت) فاقد ANCA هستند.
□ عدم بررسی آنتی بادی های غیرشایع: آنتی بادی علیه الاستاز یا کاتپسین G.
□ شرایط نادرست آزمایشگاهی: تخریب آنتی بادی ها به دلیل شرایط نامطلوب انتقال نمونه.
آزمایشگاه گوهردشت آماده ارائه بهترین خدمات برای شما میباشد.