نام آزمایش: Antinuclear Antibodies Test (ANA)
بخش: ایمونولوژی
نمونه مورد نیاز: خون وریدی (سرم)، مایع مغزی – نخاعی (CSF)
آزمایش های مکمل: آنتی بادی ENA و dsDNA
آزمایش ANA وجود آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA) در خون را مشخص می کند.
این آنتی بادی ها توسط سیستم ایمنی در برابر تهاجم عوامل خارجی مانند ویروس ها و باکتری ها ساخته میشوند.
گاهی اوقات سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و موادی تولید میکند که به جای عوامل خارجی به سلولها و بافتهای خود بدن حمله میکند.
این وضعیت منجر به بیماریهای خودایمنی میشود. ANA اغلب در بیماریهایی مثل لوپوس (SLE)، سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، پلیمیوزیت و آرتریت روماتوئید دیده میشود.
وجود ANA بهتنهایی برای تشخیص کافی نیست و باید همراه علائم بالینی و تستهای تکمیلی بررسی شود.
چه زمانی انجام تست ANA توصیه می شود؟
- در صورت شک پزشک به علائم SLE، لوپوس ناشی از دارو، سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، آرتریت مزمن نوجوانان، روماتیسم آنتی فسفولیپید، پلیمیالژیا، پلی میوزیت، آرتریت روماتوئید.
آمادگی قبل از آزمایش:
ناشتایی یا رژیم غذایی خاصی لازم نمی باشد. نیاز است در صورت مصرف دارو با پزشک مشورت کرده یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.
روش انجام آزمایش:
- الایزا (ELISA): جهت غربالگری اولیه.
- ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (IIF): روش استاندارد طلایی.
- الگوهای فلورسانس (همگن، خالدار، هستهای، سیتوپلاسمی) برای کمک به تشخیص نوع بیماری.
دامنه مرجع:
ANA مثبت میتواند نشانه بیماری خودایمنی باشد اما گاهی در افراد سالم (بهویژه مسن یا باردار) نیز دیده میشود.
حدود 5–10٪ افراد سالم ممکن است ANA مثبت داشته باشند.
- لوپوس (SLE): بیش از 95٪ بیماران ANA مثبت دارند.
- سندرم شوگرن: حدود 70–80٪ بیماران ANA مثبت هستند.
- اسکلرودرمی: 60–90٪ بیماران ANA مثبت دارند.
* مثبت بودن ANA میتواند ناشی از سندرم شبه SLE ناشی از دارو باشد.
* تیتر ANA بالا (مثلاً 1:320 یا بیشتر) ارتباط بیشتری با بیماریهای خودایمنی دارد.
* الگوهای ANA میتوانند بیانگر بیماری خاص باشند.
عوامل افزایش دهنده سطح ANA:
- بیماریهای خودایمنی: SLE، شوگرن، اسکلرودرمی، پلیمیوزیت، آرتریت روماتوئید، تیروئیدیت هاشیموتو یا گریوز.
- عفونتها: EBV، هپاتیت C، HIV، سل.
- داروها: کاربامازپین، فنیتوئین، استاتینها، متیلدوپا، پروکائین آمید، ایزونیازید.
- سن بالا (10–20٪ افراد بالای 65 سال).
- زنان بیشتر از مردان.
- بیماریهای کبدی و ریوی (هپاتیت خودایمنی، سیروز، فیبروز ریوی).
- سرطانها: لنفوم و لوسمی.
- بیماریهای التهابی مزمن: IBD.
عوامل کاهش دهنده سطح ANA:
- درمان بیماریهای خودایمنی: کورتیکواستروئیدها، متوترکسات، آزاتیوپرین، سیکلوفسفامید، ریتوکسیماب، بلیموماب.
- قطع داروهای محرک مانند هیدرالازین، پروکائین آمید، ایزونیازید.
- سبک زندگی سالم: عدم مصرف سیگار، کاهش استرس، رژیم مناسب.
- درمانهای مکمل: ویتامین D، امگا-۳، پروبیوتیکها.
عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش ANA:
نتایج مثبت کاذب:
- افزایش سن.
- عفونتهای ویروسی (EBV، هپاتیت C، HIV) یا باکتریایی (سل).
- برخی داروها: هیدرالازین، کاربامازپین، متیلدوپا، استاتینها، ایزونیازید، پروکائین آمید.
- بیماریهای غیرخودایمنی: سرطانها، بیماریهای کبدی و التهابی مزمن.
- خطاهای آزمایشگاهی: آلودگی نمونه، روشهای نامناسب.
نتایج منفی کاذب:
- مراحل اولیه برخی بیماریهای خودایمنی (مثل لوپوس).
- مصرف داروهای سرکوبکننده ایمنی (کورتیکواستروئیدها).
- حساسیت پایین روش آزمایش.