اوره خون

اوره خون یا ازت اوره خون ( Blood Urea or Blood urea Nitrogen )

هدف و کاربرد:

ماده نهایی حاصل از کاتابولیسم پروتئین‌ها  آمونیاک است ، که بسیار سمی است و باید سریعاً  از آن سمیت‌زدایی شده و سپس دفع شود. سمیت زدایی آمونیاک توسط کبد صورت گرفته ، به این صورت که از اتصال دو مولکول آمونیاک و دو مولکول CO 2 طی یک مسیر آنزیماتیک موسوم به چرخه اوره ، اوره، که ماده دفعی اصلی نیتروژنه خون است تولید و پس از ورود به خون  از راه کلیه دفع می‌شود. حدود دو سوم اوره از کلیه دفع و یک‌سوم همراه آب به خون بازجذب می‌شود.  در بسیاری کشورها اوره به صورت BUN(Blood Urea Nitrogen)، که فقط سهم نیتروژن از کل مولکول اوره است، گزارش شده، که از از تقسم مقدار  اوره خون بر عدد2.14 بدست می‌آید.

آزمایش اوره  یا BUN اغلب با هدف ارزیابی عملکرد کلیه و همراه با آزمایش‌های سدیم/پتاسیم، کراتینین ،شاخص تخمین فیلتراسیون گلومرولی  یا eGFR ، اسیداوریک و آزمایش شمارش کامل خونی درخواست می‌شود.

آماده‌سازی بیمار:

نیاز به آمادگی خاص و ناشتایی ندارد. اما قبل از آزمایش باید از مصرف غذاهای چرب خودداری کرد.

روش اندازه‌گیری در آزمایشگاه گوهردشت:

روش آنزیماتیک-کالریمتری

کاربرد بالینی:

اوره از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، از این رو  سنجش آن معیاری برای برآورد سلامت کلیه‌هاست. مقدار اوره در سایر موارد نظیر خون‌ریزی از قسمت‌های بالای دستگاه گوارش مثل مری، معده و اثنی عشر به دلیل هضم خون و برگشت پروتئین‌ها به خون و تبدیل آن به اوره در کبد، نیز افزایش می‌یاید. از این‌رو در مقایسه با سنجش کراتینین اختصاصیت کمتری برای ارزیابی عملکرد کلیه دارد. بالا بودن اوره، اورمی یا ازتمی گفته می‌شود. به دلیل همین بالا بودن BUN در مواردی غیر از نارسایی کلیوی، ازتمی حاصل افزایش اوره را به ازتمی پیش‌کلیوی(Prerenal) ،کلیوی(Renal) و پس‌کلیوی(Post-renal) طبقه‌بندی می‌کنند. برای افتراق ازتمی پیش‌کلیوی از کلیوی از کمیت نسبت BUN به کراتینین(BUN/Cr ratio)استفاده می‌کنند. نسبت‌های بالاتر از 20 نشانه ازتمی پیش‌کلیوی است، در حالی‌که نسبت کمتر از 20 نشانه ازتمی با منشاء کلیه‌هاست  به دلیل اینکه کلیه محل ساخت هورمون اریتروپویتین که نقش حیاتی در تحریک مغزاستخوان و خون‌سازی دارد،می‌باشد، نارسایی کلیوی اغلب با‌ کم‌خونی همراه است. از آنجایی که خون‌ریزی دستگاه گوارش نیز  ممکن است با کم‌خونی همراه باشد، افتراق ازتمی پیش‌کلیوی از کلیوی اهمیت دارد.

افزایش در:

درنارسایی کلیوی(ازتمی کلیوی یا رنال)،  انواع عفونت پارانشیم کلیه مثل گلومرولونفریت و پیلونفریت، انسداد کلیوی در اثر عواملی نظیر سنگ، تومور(ازتمی پس کلیوی)، خون‌ریزی از قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش مثل مری، معده یا اثنی‌عشر، گرسنگی و روزه‌داری طولانی مدت(ازتمی  پیش‌کلیوی یا پره رنال)، شوک، سوختگی، دهیدراتاسیون و کم‌آبی شدید، نارسایی احتقانی قلب، سپتی‌سمی(عفونت خون)،تغذیه از راه لوله،  کاتابولیسم شدید پروتئین‌ها،مقدار اوره افزایش می‌یابد.

کاهش در:

درنارسایی کبد، حاملگی، سوء تغذیه و تعادل منفی  ازت همانند آنچه که در سوءتغذیه اتفاق می‌افتد، مصرف زیاد مایعات مقدار اوره کاهش می‌یابد.

دامنه مرجع اوره  برحسب میلیگرم در دسی‌لیتر:

گروه سنی	جنس		حداقل	حداکثر
	مرد	زن
1 روز تا 3 سال	✔	✔	11	36
4-13 سال	✔	✔	15	36
14-19 سال	✔	✔	18	45
20-50 سال	✔		19	44
20-50 سال		✔	15	40
51-150 سال	✔		18	55
51-150 سال		✔	21	43

مداخله‌گرها:

مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مثل تتراسایکلین، و داروهای شیمی‌درمانی، آلوپورینول(داروی کاهنده اسید اوریک ) باعث افزایش و کلرآمفنیکل یا استرپتومایسین ممکن است باعث کاهش اوره گردند.