نام آزمایش: Anti Gliadin ( IgA) (آنتی بادی ضد پروتئین گلیادین IgA)
نام اختصاری: Gliadin(A)
نام بخش: Immunoassays-Autoimmune Diseases
نمونه مورد نظر: خون وریدی، مدفوع
آنتی گلیادین IgA (Anti-Gliadin IgA) یک آنتی بادی از کلاس ایمونوگلوبولین A می باشد که در پاسخ به گلیادین، بخشی از پروتئین گلوتن موجود در گندم و غلات تولید می شود. این آنتی بادی به عنوان یکی از شاخص های سرولوژیک در تشخیص بیماری سلیاک و سایر اختلالات مرتبط با گلوتن استفاده می شود.
در بیماری خودایمنی سلیاک، سیستم ایمنی به گلوتن واکنش نشان داده و باعث آسیب به پرزهای روده باریک می شود. آنتی گلیادین IgA در 80% بیماران مبتلا به سلیاک یافت می شود، اما به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی نیست زیرا، این آنتی بادی در بیماری های گوارشی دیگر مانند گاستریت، بیماری التهابی روده (IBD)، و حتی در برخی افراد سالم نیز ممکن است مثبت شود، پس باید همراه با تست های مکمل دیگر مانند Anti-TTG IgA و آندوسکوپی و بیوپسی به تشخیص قطعی رسید.
چه زمانی انجام آزمایش Gliadin(A) توصیه می شود؟
□ غربالگری اولیه: در بیماران با علائم گوارشی (اسهال، نفخ، کاهش وزن) یا غیرگوارشی (کم خونی، خستگی).
□ پیگیری پاسخ بیمار به رژیم بدون گلوتن: باید سطح آنتی بادی پس از حذف گلوتن کاهش یابد.
□ تشخیص افتراقی بین سلیاک و NCGS: در NCGS، بیماران علائم مشابه سلیاک دارند اما آسیب روده در آن ها مشاهده نمی شود. سطح Anti-Gliadin IgA ممکن است در برخی از این افراد افزایش یابد، اما حساسیت و ویژگی این تست پایین است.
□ تشخیص آتروفی ويلوس های روده بدون علت مشخص.
آمادگی قبل از آزمایش:
ناشتایی 12-8 ساعت قبل از انجام آزمایش نیاز می باشد. بیمار باید حداقل ۶ هفته قبل از انجام آزمایش، رژیم حاوی گلوتن (نان، پاستا) مصرف کند تا نتایج قابل اعتماد باشد. لازم است در صورت مصررف دارو، با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.
روش انجام آزمایش:
□ روش الایزا (ELISA).
□ روش کمی لومینسانس (CLIA).
□ رادیوایمونواسی (RIA).
□ ایمونوفلورسانس غیرمستقیم (IFA).
دامنه مرجع:
□ سطح نرمال: کمتر از ۲۰ واحد بر میلی لیتر (U/mL).
□ مثبت ضعیف: 30-20 (U/ml).
□ مثبت قوی: >30 .(U/ml) افزایش سطح، نشان دهنده واکنش سیستم ایمنی به گلیادین و وجود بیماری سلیاک می باشد.
□ منفی: <20 .(U/ml)
عوامل افزایش دهنده سطح Gliadin(A) کدامند؟
□ مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن: غلات (گندم، جو و چاودار) محصولات فرآوری شده (نان، پاستا، شیرینی ها و سس ها).
□ ژنتیک: وجود ژن های HLA-DQ2 و HLA-DQ8 (با افزایش حساسیت به گلیادین مرتبط است، اما مستقیماً سطح آن را افزایش نمی دهد).
□ روش های فرآوری غذا: استفاده از آردهای تصفیه شده با گلوتن بالا، فرآورده های غذایی بدون تخمیر (تخمیر ممکن است میزان گلیادین را کاهش دهد).
□ میزان سلامت روده: نفوذپذیری روده (سندرم روده نشت کننده) ممکن است جذب گلیادین را افزایش دهد.
عوامل کاهش دهنده سطح Gliadin(A) کدامند؟
رژیم فاقد گلوتن: حذف غلات حاوی گلوتن و جایگزینی با غلاتی مانند برنج، کینوا، ذرت، گندم سیاه.
تخمیر و فرآوری غذا: تجزیه گلیادین با استفاده از روش های تخمیر (خمیرترش)، هیدرولیز آنزیمی گلوتن در محصولات غذایی.
آنزیم های تجزیه کننده گلیادین: پرولیل اندوپپتیداز (مشتق از قارچ Aspergillus niger) که گلیادین را تجزیه می کند.
پروبیوتیک ها و میکروبیوم روده: برخی باکتری های روده (لاکتوباسیلوس) ممکن است در تجزیه گلیادین نقش داشته باشند.
داروها و درمان های نوین: لارازوتید استات (بازدارنده زونولین) که نفوذپذیری روده را کاهش می دهد (غیرمستقیم بر جذب گلیادین اثر می گذارد).
عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش Gliadin(A) چه هستند؟
1) عوامل ایجاد کننده نتایج مثبت کاذب:
□ برخی بیماری های خودایمنی و التهابی: لوپوس، آرتریت روماتوئید،کولیت اولسراتیو، بیماری های کبدی یا دیابت نوع1.
□ عفونت ها و بیماری های گوارشی: عفونت های روده مانند ژیاردیازیس)، بیماری های التهابی روده (کرون).
(Cross Reactivity) □ واکنش متقاطع با سایر پروتئین ها: پروتئین های موجود در جو، چاودار یا حتی برخی باکتری ها ممکن است ساختاری شبیه گلیادین داشته و واکنش متقاطع ایجاد کنند.
□ آلودگی نمونه یا خطا در تفسیر نتایج.
2) عوامل ایجاد کننده نتایج منفی کاذب:
□ کمبود IgA: حدود 3-2% افراد مبتلا به بیماری سلیاک، دچار کمبود IgA هستند که باعث کاهش سطح کلی آنتی بادی های IgA (از جمله Anti-Gliadin IgA) می شود.
□ رژیم غذایی بدون گلوتن: حذف گلوتن از رژیم غذایی پیش از انجام آزمایش.
□ برخی داروها: کورتون یا آزاتیوپرین ممکن است پاسخ ایمنی به گلوتن را مهار کنند.
□ زمان نامناسب آزمایش: انجام آزمایش در مراحل اولیه بیماری سلیاک، پیش از تولید مقادیر کافی از آنتی بادی های.
□ نگهداری نادرست نمونه: قراردادن نمونه در دمای نامناسب.
□ استفاده از روش های با حساسیت پایین: برخی تست های سریع آنتی ژنی.