نام آزمایش: Anti double-stranded DNA (آنتی بادی ضد DNA دو رشته ای)

نام اختصاری: Anti ds DNA

نام های دیگر:

Antibody to ds-DNA ,Native double-stranded DNA antibody, Anti-DNA ,Double stranded DNA antibody

نام بخش: Immunoassays-Autoimmune Diseases

نمونه مورد نیاز: خون وریدی

آزمایش های مکمل: ,Anti-Sm, ANA  پانل ENA

آنتی بادی ضد DNA دو رشته ای یکی از اتوآنتی بادی‌ های ضد هسته‌ای (ANA) می باشد که به صورت اختصاصی به DNA دو رشته‌ای (dsDNA) موجود در هسته سلول‌ های بدن حمله می‌کند. این آنتی‌ بادی، به اشتباه ماده ژنتیکی خود بدن را هدف قرار داده و به آن حمله می‌کند و باعث التهاب، آسیب بافتی و سایر علائم و نشانه ‌های مرتبط با اختلالات خود ایمنی می‌شود. این آزمایش عمدتاً برای تشخیص و پیگیری بیماری لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) استفاده شده و در افتراق آن از سایر اختلالات خود ایمنی نقش کلیدی دارد. این آزمایش میزان آنتی ‌بادی علیه اسید دئوکسی ریبونوکلئیک دو رشته‌ای( Anti ds DNA)  را که ممکن است در خون وجود داشته باشد، اندازه‌گیری می‌کند.

چه زمانی انجام آزمایش Anti ds DNA توصیه می شود؟

□ تشخیص لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE): این آزمایش جهت تأیید تشخیص SLE در افرادی که نتیجه آزمایش ANA (آنتی بادی ضد هسته‌ای) آن ها مثبت شده و دارای علائم بالینی لوپوس (بثورات پروانه‌ای در نواحی بینی و گونه ها، تب، درد مفاصل، خستگی مداوم، کاهش وزین و درگیری کلیه ها) هستند، به کار برده می شود.

□ پیگیری فعالیت بیماری: سطح Anti-dsDNA با شدت بیماری، به ویژه در موارد درگیری کلیه ها (نفریت لوپوسی) در ارتباط می باشد.  افزایش سطح این آنتی بادی، اغلب نشان ‌دهنده عود بیماری است.

□ تمایز SLE از سایر بیماری ‌های خود ایمنی: Anti-dsDNA برای تشخیص SLE نسبت به سایر اختلالات خودایمنی (روماتیسم مفصلی یا سندرم شوگرن) اختصاصی‌تر عمل میکند.

آمادگی قبل از آزمایش:

نیازی به ناشتایی نمی باشد. در صورت مصرف دارو، با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.

روش انجام آزمایش:

□ ایمونواسی .(EIA/ELISA)

□ ایمونوفلورسانس .(IFA)

□ کروماتوگرافی مایع – طیف ‌سنجی جرمی (LC-MS/MS).

دامنه مرجع:

□ نتیجه منفی: < ۷۰ IU/mL.

□ نتیجه مثبت: ≥ ۲۰۰ IU/mL : با احتمال بالا، نشان ‌دهنده وجود SLE می باشد.

□ علت افزایش سطح: لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، درگیری کلیوی (گلومرولونفریت لوپوسی).

□ علت سطوح متوسط تا پایین: سندرم شوگرن، هپاتیت خود ایمن، منونوکلئوز عفونی.

عوامل افزایش دهنده سطح Anti-dsDNA کدامند؟

□ وجود بیماری لوپوس (SLE): سطح Anti-dsDNA در فاز فعال بیماری، به ویژه در موارد درگیری کلیه (نفریت لوپوسی)، به میزان زیادی افزایش می‌یابد.

□ عود بیماری (Flare): افزایش ناگهانی سطح Anti-dsDNA اغلب می تواند نشان دهنده عود علائم لوپوس باشد.

□ بیماری‌ های خودایمنی دیگر: سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، هپاتیت خودایمنی.

□ عفونت‌ های ویروسی یا باکتریایی: برخی عفونت‌ ها )هپاتیت B/C ، (EBV.

□ عوامل ژنتیکی: وجود برخی آلل‌ های HLA HLA-DR2) و (HLA-DR3.

عوامل کاهش دهنده سطح Anti-dsDNA کدامند؟

□ برخی داروها: کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون)، هیدروکسی کلروکین، سرکوب‌کننده‌ های سیستم ایمنی (مایکوفنولات، سیکلوفسفامید).

□ فاز غیرفعال بیماری (Remission): در دوره ‌های بهبودی لوپوس.

□ کمبود کمپلمان: کاهش سطح C3 و C4 (ناشی از مصرف کمپلمان در التهاب).

□ نارسایی پیشرفته کلیوی: به دلیل کاهش فیلتراسیون گلومرولی.

 عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش Anti-dsDNA چه هستند؟

1) عوامل ایجاد کننده نتایج مثبت کاذب:

□ برخی داروها: هیدرالازین (داروی ضد فشارخون)، پروکائین آمید (داروی ضد آریتمی)، ایزونیازید (داروی ضد سل)، متیل دوپا (داروی ضد فشارخون).

□ استفاده از کیت ‌های تشخیصی با حساسیت پایین: برخی کیت ‌های ELISA ممکن است با DNA تک رشته‌ای (ssDNA) یا سایر آنتی‌ ژن‌ های هسته‌ای واکنش متقاطع دهند.

□ آلودگی نمونه: وجود DNA آزاد در نمونه (به خصوص در نمونه‌ های همولیز شده).

□ آنتی ‌بادی‌ های متقاطع (Cross-reactive Antibodies): آنتی‌ بادی ‌های مرتبط با سایر بیماری ‌های خودایمنی مانند سندرم شوگرن، اسکلرودرمی، هپاتیت خودایمنی.

□ عفونت‌ های ویروسی: هپاتیت B/C، EBV یا HIV.

2) عوامل ایجاد کننده نتایج منفی کاذب:

□ برخی داروها: کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون)، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (سیکلوفسفامید)، هیدروکسی کلروکین.

□ حساسیت پایین روش آزمایش: روش ‌های غیر اختصاصی و قدیمی مانند آگلوتیناسیون یا ایمونوفلورسانس.

□ نگهداری نامناسب نمونه: تخریب انتی بادی به علت قرار دادن نمونه در دمای بالا و یا تأخیر در بررسی آن.

□ زمان نامناسب نمونه گیری: فاز غیرفعال بیماری (Remission)، نمونه گیری در مراحل اولیه بیماری.