نام آزمایش: Aldosterone (Upright)  (آلدوسترون در وضعیت  نشسته یا ایستاده)

نام اختصاری: ALDs

نام بخش: Immunoassays-Endocrinology

نمونه مورد نیاز: خون وریدی، ادرار 24 ساعته

آزمایش های مکمل: سنجش رنین، ACTH برای بررسی غده هیپوفیز پیشین، سدیم و پتاسیم خون و ادرار.

نام های دیگر: Aldosterone and Plasma Renin Activity, PRA

 

آلدوسترون هورمونی است که توسط غدد فوق کلیوی تولید می شود و نقش اصلی آن تنظیم فشار خون و تعادل الکترولیت ها (سدیم و پتاسیم) در بدن می باشد. تولید آلدوسترون توسط یک فرآیند پیچیده که شامل چندین هورمون دیگر است، تحریک می شود که مهم ترین آن ها رنین و آنژیوتانسین II می باشد. رنین که توسط کلیه تولید می شود، تولید آنژیوتانسین II را در جریان خون تحریک می کند، سپس آنژیوتانسین II ترشح آلدوسترون را تنظیم می کند. به طور معمول هنگامی که رنین افزایش می یابد، آلدوسترون هم افزایش می یابد. وقتی رنین کم باشد، آلدوسترون کاهش می یابد.

آزمایش Aldosterone (Upright) سطح هورمون آلدوسترون را در خون هنگام ایستادن یا نشستن به مدت طولانی (حداقل ۲ ساعت) اندازه گیری می کند.

چه زمانی انجام آزمایش Aldosterone (Upright) توصیه می شود؟

□ تشخیص علت فشار خون بالا یا پایین غیرطبیعی.

□ بررسی اختلالات غدد فوق کلیوی (سندرم کان، بیماری آدیسون).

□ بررسی کاهش سطح پتاسیم (هایپوکالمی) و یا سطوح غیرطبیعی پتاسیم.

□ بررسی وجود تومور در غده آدرنال.

آمادگی قبل از آزمایش:

ناشتایی به مدت 12-8 ساعت نیاز می باشد. همچنین، باید مصرف سدیم به مدت ۲ هفته قبل از انجام آزمایش (حدود ۳ گرم در روز) کنترل شود. از مصرف شیرین بیان (به علت اثر مشابه آلدوسترون) پرهیز شود. از استرس شدید و ورزش سنگین قبل از آزمایش خودداری شود. نمونه باید اول صبح گرفته شود. لازم در صورت مصرف دارو با پزشک مشورت کرده و یا به کارشناس آزمایشگاه اطلاع داده شود.

روش انجام آزمایش:

نمونه خون در دو حالت گرفته می شود:

1) خوابیده به پشت (پس از استراحت شبانه).

۲) ایستاده یا نشسته (پس از ۲ ساعت فعالیت سبک یا ایستادن).

□ ایمونواسی ELISA) یا (RIA: رایج ترین روش جهت اندازه‌گیری آلدوسترون با استفاده از آنتی ‌بادی ‌های اختصاصی.

□ (CLIA): الکتروکمی لومینسانس.

□ کروماتوگرافی مایع – طیف ‌سنجی جرم  (LC-MS/MS): دقیق ترین روش جهت تشخیص اختصاصی آلدوسترون بدون تداخل با متابولیت ‌های مشابه.

دامنه مرجع:

□ سطح نرمال Aldosterone (Upright) در حالت خوابیده: 10-3 (ng/dL).

□ سطح نرمال Aldosterone (Upright) در حالت ایستاده: 30- 5 (ng/dL)(مردان)، 22-6 (ng/dL)(زنان).

□ سطح نرمال Aldosterone (Upright) در ادرار 24 ساعته: 26-2 (µg/24h).

□ افزایش سطح آلدوسترون (هایپرآلدوسترونیسم) در سرم و ادرار:

* علل اولیه: تومور غده فوق کلیوی (سندرم کان)، هایپرپلازی آدرنال (افزایش آلدوسترون همراه با کاهش رنین).

* علل ثانویه: تنگی شریان کلیوی، نارسایی قلبی، کاهش حجم خون (افزایش آلدوسترون همراه با افزایش رنین).

□ کاهش سطح آلدوسترون (هایپوآلدوسترونیسم):

* بیماری آدیسون،کمبود رنین، رژیم غذایی پرنمک.

عوامل افزایش دهنده سطح Aldosterone (Upright) در نمونه کدامند؟

□ هایپرآلدوسترونیسم اولیه: سندرم کان، تومور آدرنال.

□ هایپرآلدوسترونیسم ثانویه (ناشی از فعال سازی سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون (RAAS)): تنگی شریان کلیوی، نارسایی قلبی، سیروز کبدی، سندرم نفروتیک.

□ وجود تومور در غده آدرنال: سندرم کنز.

□ کمبود سدیم (هایپوناترمی).

□ وضعیت ایستاده طولانی مدت: کاهش حجم خون مؤثر در کلیه ها و تحریک سیستم RAAS.

□ بارداری: به دلیل تغییرات هورمونی و نیاز به حفظ حجم خون.

عوامل کاهش دهنده سطح Aldosterone (Upright) در نمونه کدامند؟

□ داروهای مهارکننده ACE inhibitors :RASS (انالاپریل)، ARBs (لوزارتان)، مسدودکننده های گیرنده معدنی کورتیکوئید ( اسپیرونولاکتون)، هپارین و  NSAID ها (مهار سنتز آلدوسترون).

□ نارسایی اولیه آدرنال: بیماری آدیسون.

□ هایپوآلدوسترونیسم هیپورنینمیک: ناشی از دیابت یا بیماری های کلیوی.

□ مصرف شیرین بیان: اثرات مشابه آلدوسترون با گلیسیریزین موجود در شیرین بیان و کاهش ترشح آن.

□ هایپرناترمی (سدیم بالا).

□ هایپوکالمی (پتاسیم پایین).

□ مصرف بالای سدیم در رژیم غذایی.

□ افزایش حجم خون ( ادم یا دریافت مایعات زیاد).

 

عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش Aldosterone (Upright) چه هستند؟

1) عوامل ایجاد کننده نتایج مثبت کاذب:

□ برخی داروها: دیورتیک ها، مکمل های پتاسیم، داروهای کاهش دهنده فشار خون (هیدرالازین).

□ قطع نکردن داروهای مهارکننده RAAS: ACE inhibitors یا ARBs.

□ بیماری های کلیوی: تنگی شریان کلیوی.

□ سندرم بارتر یا گیلمن: اختلالات ژنتیکی کلیه.

□ مصرف زیاد شیرین بیان (Glycyrrhizin): ایجاد اثرات مشابه آلدوسترون با مهار آنزیم ۱۱β-HSD2.

□ واکنش متقاطع (Cross-reactivity): در کیت های الایزا یا RIA با سایر استروئیدها (کورتیزول، پروژسترون).

□ استرس یا درد حاد: فعال سازی سیستم سمپاتیک و ترشح آلدوسترون.

□ ورزش شدید قبل از آزمایش: افزایش موقت آلدوسترون.

□ وضعیت بدن: عدم ایستادن کافی قبل از نمونه گیری برای آزمایش (Upright Aldosterone).

□ هایپرکالمی (پتاسیم بالا): تحریک مستقیم ترشح آلدوسترون توسط پتاسیم.

□ رژیم غذایی کم سدیم یا پُرفیبر.

□ دهیدراتاسیون شدید.

□ خونریزی یا شوک.

2) عوامل ایجاد کننده نتایج منفی کاذب:

□ برخی داروها: مسدودکننده های گیرنده معدنی کورتیکوئید (اسپیرونولاکتون، اپلرنون)، مهارکننده های ACE (انالاپریل) یا ARBs  (لوزارتان)، بتا بلاکرها (متوپرولول)، مهارکننده های سنتز آلدوسترون (کتوکونازول)، مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون).

□ سندرم کان (هایپرآلدوسترونیسم اولیه) با پاسخ غیرطبیعی به وضعیت ایستاده: به علت عدم پاسخ تومورهای آدرنال به تغییرات وضعیت بدن (ایستادن).

□ اختلالات ژنتیکی: تغییر الگوی ترشح آلدوسترون به علت هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) با کمبود ۱۱β-هیدروکسیلاز.

□ هایپرآلدوسترونیسم نوسانی: نوسان سطوح آلدوسترون در طول روز.

□ مصرف سدیم بالا در رژیم غذایی.

□ کمبود پتاسیم (هایپوکالمی).

□ نمونه گیری در حالت درازکشیده به جای حالت ایستاده (برای آزمایش Upright Aldosterone).

□ همولیز یا لیپمیک شدن نمونه.

□ واکنش متقاطع (Cross-reactivity) نادرست با سایر مولکول ها.