آزمایش پروستات

 PSA به دو صورت وجود دارد:

Bound (متصل) : به سایر پروتئین های خون متصل است.

Free (آزاد): به پروتئین ها متصل نیست.

*(Total PSA) تست استاندارد PSA: این آزمایش، شامل هر دو نوع PSA آزاد و PSA متصل به پروتئین‌های ناقل در خون میباشد.

چه زمانی لازم است آزمایش PSA انجام شود؟

□ تشخیص سرطان پروستات و یا پروستاتیت: در صورت وجود علائمی مانند: مشکل در دفع ادرار، زور زدن یا طولانی شدن دفع ادرار، جریان ضعیف ادرار، قطره چکانی شدن انتهای ادرار یا تکرر ادرار به خصوص در طول شب، درد کمر و لگن، پزشک انجام آزمایش PSA را توصیه می کند.

□ پیگیری پاسخ به درمان، در افرادی که سرطان پروستات در آن ها تشخیص داده شده است.

□ داشتن سن بالای 50 سال

آمادگی قبل از آزمایش:

این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد. 24 ساعت قبل از انجام آزمایش PSA باید از داشتن رابطه جنسی یا خودارضایی خودداری کرد. در صورت مصرف هر نوع دارویی به کارشناس آزمایشگاه اطلاع دهید.

روش های انجام آزمایش:

برای بررسی میزان PSA از روش های ایمونو اسی استفاده می شود، شامل:

□  الایزا (ELISA)

□  کمی لومینسنس(CLIA)

□  الکتروکمی لومینسنس (ECLIA)

□ الفا (ELFA)

□ تست Free PSA: جهت تشخیص سرطان پروستات از آن استفاده می شود. استفاده از این تست به ‌طور ویژه زمانی مفید است که، سطح PSA کل(Total PSA)  در محدوده‌ی مرزی (معمولاً بین ۴ تا ۱۰ نانوگرم بر میلی ‌لیتر) باشد.

تفاوت بین PSA Total و Free PSA:

PSA Total: شامل تمام فرم ‌های PSA در خون است، هم فرم‌ های متصل به پروتئین ‌ها و هم فرم ‌های آزاد.

Free PSA: شامل فقط فرم آزاد PSA است که به پروتئین‌ها متصل نشده است.

(Free PSA/Total PSA): نسبت Free PSA به Total PSA به‌ عنوان یک شاخص مهم در تفسیر نتایج می باشد.

نسبت پایین می تواند نشان‌ دهنده خطر بالاتر سرطان پروستات و نسبت بالا می تواند نشان ‌دهنده‌ خطر کمتر سرطان پروستات بوده و ممکن است به هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات ) BPH ( مرتبط باشد.

 

دامنه مرجع”

□ میزان نرمال PSA: 4-0 ng/ml می باشد.

1/0 = یا<   : احتمال متوسط (49%) تا زیاد (65%) سرطان پروستات بر اساس گروه سنی

18/0-11/0: احتمال کم (27%) تا متوسط (41% ) سرطان پروستات بر اساس گروه سنی

25/0-19/0: احتمال خیلی کم (18%) تا کم (30%) سرطان پروستات بر اساس گروه سنی

25/0< : احتمال خیلی کم (16/0-9/0) سرطان پروستات بر اساس گروه سنی

عوامل افزایش دهنده PSA چیست؟

□ سرطان پروستات

□ بزرگ شدن پروستات (BPH) (هیپرپلازی خوش خیم پروستات)

□ سایر مشکلات رایج پروستات

□ مصرف داروهای خاص

□ افزایش سن

□ قومیت سیاه پوست

□ سابقه خانوادگی سرطان پروستات

□ اضافه وزن یا چاقی (به ویژه در سرطان پیشرفت ه پروستات)

* انجام آزمایش PSA برای مردان 50 سال به بالا  توصیه می شود.

* در صورت غیر طبیعی بودن سطح PSA اندازه گیری شده، ممکن است پزشک درخواست بیوپسی پروستات بدهد. بیوپسی پروستات تنها روش تشخیص قطعی سرطان پروستات می باشد.

عوامل کاهش دهنده PSA چیست؟

اعداد پایین تر از سطح نرمال PSA می‌تواند به علت (کمبود هورمون تستوسترون) یا شرایط دیگر باشد و ممکن است نیاز به پیگیری توسط متخصصین غدد داشته باشد.

*پایین بودن سطح PSA در آزمایش، لزوما نمی‌تواند وجود سرطان پروستات را رد کند، زیرا در برخی از انواع سرطان پروستات، میزان PSA تولید شده کمتر از سطح نرمال آن می باشد.

 

عوامل ایجاد کننده تداخل در آزمایش PSA کدامند؟

برخی از عوامل باعث ایجاد پاسخ مثبت یا منفی کاذب در نتایج آزمایش PSA می شوند، مانند:

عوامل افزایش دهنده کاذب سطح PSA:

□ انزال قبل از آزمایش (اجتناب از رابطه جنسی،  24 تا 48 ساعت قبل از نمونه گیری).

□ فعالیت بدنی شدید مانند: دوچرخه سوار(دو روز قبل از آزمایش خون خودداری شود).

□ هرگونه معاینه دستی (مانند معاینه دیجیتال رکتال) یا سونوگرافی پروستات قبل از آزمایش: (حداقل 24 تا 48 ساعت قبل از آزمایش PSA انجام نشوند).

□ بیوپسی پروستات یا عمل بر روی پروستات(. آزمایش خون برای اندازه گیری PSA باید قبل از جراحی یا شش هفته بعد از آن انجام شود).

□ برخی از داروهای شیمی درمانی مانند سیکلوفسفامید، متوترکسات و همچنین سایر داروها مانند آسپرین، استاتین ها، دیورتیک ها، فیناستراید و دوتاستراید

□ عفونت ادراری فعال یا در طی 6 هفته گذشته

نمونه مورد نیاز: سرم خون وریدی حاوی EDTA K3

نام های دیگر آزمایش: Total PSA, free PSA

آزمایش های مکمل: یک معاینه دیجیتال رکتوم (DRE)