نام تست: Blood Group Test ( آزمایش تعیین گروه خونی)
نمونه مورد نیاز: خون کامل وریدی حاوي k3EDTA
نام های دیگر: Blood typing، ABO Rh
آزمایش مکمل: آزمایش کامل خون(CBC)
آزمایش تعیین گروه خونی، آزمایشی بسیار اررزشمند از نظر پزشکی و بالینی می باشد. این آزمایش کمک می کند تا بتوان گروه های دهنده و گیرنده خون را تعیین کرد. همچنین این آزمایش، جهت بررسی وجود ماده ای به نام فاکتور Rh که پروتئین های خاصی به نام آنتی ژن در سطح گلبول های قرمز هستند، انجام می شود. خون از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها در مایعی به نام پلاسما تشکیل شده است. از طرفی، گروه های خونی با آنتی بادی ها و آنتی ژن های موجود در سطح گلبول های قرمز خون شناسایی می شوند.
*آنتی بادی ها بخشی از دفاع طبیعی بدن هستند. آن ها مواد خارجی و عوامل بیگانه مانند میکروب ها را تشخیص می دهند و به سیستم ایمنی هشدار می دهند که آنها را از بین ببرند.
*آنتی ژن ها مولکول های پروتئینی هستند که در سطح گلبول های قرمز یافت می شوند.
خون اغلب بر اساس سیستم گروه بندی خونی ABO گروه بندی می شود.
4 گروه خونی اصلی وجود دارد:
□ گروه خونی A : دارای آنتی ژن های A روی گلبول های قرمز و آنتی بادی های ضد B در پلاسما است.
□ گروه خونی B : دارای آنتی ژن های B روی گلبول های قرمز و آنتی بادی های ضد A در پلاسما است.
□ گروه خونی AB : دارای هر دو آنتی ژن A و B روی گلبول های قرمز می باشد، اما آنتی بادی ندارد.
□ گروه خونی O : رایج ترین گروه خونی است. هیچ آنتی ژنی ندارد، اما هر دو آنتی بادی ضد A و آنتی B در پلاسما وجود دارد.
□ Rh مثبت: دارای آنتی ژن Rh در سطح گلبول های قرمز هستند.
Rh □ منفی: آنتی ژن Rh را در سطح گلبول های قرمز ندارند.
* گروه خونی گیرنده و دهنده خون باید کاملا با هم مطابقت داشته باشند.
سیستم های گروه بندی ABO و Rh، هشت نوع گروه خونی را به وجود می آورند:
1) O مثبت
2) O منفی
3) A مثبت
4) A منفی
5) Bمثبت
6) B منفی
7) AB مثبت
8)AB منفی
دلایل انجام آزمایش تعیین گروه خونی چیست؟
□ نیاز به دریافت خون: بعد از تصادفات و خونریزی های شدید
□ ازدواج
□ پیوند عضو
□ جراحی‌ها
دلایل عدم تطابق بین گروه خونی دهنده و گروه خونی گیرنده چیست؟
1) عدم تطابق بین گروه های خونی A,B,AB,O: این مساله، رایج ترین شکل عدم تطابق می باشد در این مورد، در بیشتر موارد، پاسخ ایمنی بسیار شدید می باشد.
2) ممکن است فاکتور Rh مطابقت نداشته باشد.
*بررسی گروه خونی در دوران بارداری بسیار مهم است. اگر مادر Rh منفی و پدر Rh مثبت باشد، کودک احتمالا Rh مثبت خواهد بود. در این موارد، مادر نیاز به دریافت دارویی به نام RhoGAM دارد. این دارو بدن مادر را از تشکیل آنتی‌بادی‌هایی که ممکن است در صورت مخلوط شدن خون نوزاد، به سلول‌های خونی کودک حمله کند، حفظ می‌کند. همچنین این آزمایش دقیق می تواند از کم خونی شدید و زردی در نوزاد پیشگیری کند.
اگر گروه های خونی دهنده و گیرنده مطابقت نداشته باشند چه اتفاقی می افتد؟
1) سیستم ایمنی بدن، گلبول‌های قرمز خون اهدایی را به عنوان یک عامل خارجی و بیگانه در نظر می گیرد.
2) آنتی بادی هایی علیه گلبول های قرمز خون اهدایی ایجاد شده و به این سلول های خونی حمله می کنند.
3) لخته شدن خون یا آگلوتیناسیون اتفاق می افتد که می تواند کشنده باشد.
آمادگی قبل از آزمایش:
هیچ آمادگی خاصی برای تعیین گروه خونی نیاز نیست ( نیازی به ناشتایی نیست ).
در صورت مصرف دارویی خاص ، به پزشک و تکنسین آزمایشگاه اطلاع دهید.
روش انجام آزمایش:
آزمایش تعیین گروه خونی بر مبنای روش آگلوتیناسیون ( رسوب، لخته شدن ) و با چند روش انجام می شود:
1) لوله ای
2) اسلایدی
3) غیر مستقیم
4) بک تایپ
5) سل تایپ (در نوزادان کمتر از ۶ ماه و افراد بالای ۶۵ سال سن، آزمایش Cell type قابل اعتماد است).
به منظور تعیین گروه خونی، نمونه خون وریدی کامل حاوی EDTA که یک ماده ضد انعقاد خون است، نیاز می باشد که آن را با آنتی بادی هایی که به گروه های خونی A و B حمله می کنند مخلوط می کند تا نحوه واکنش آن را ببیند.
نتایج آزمایش:
□ گروه خونی A: اگر گلبول‌های قرمز خون نمونه مورد بررسی، هنگام مخلوط شدن با آنتی‌بادی‌های ضد گروه خونی A آگلوتینه شده و رسوب تشکیل دهنده ، گروه خونی مورد بررسی A می باشد.
□ گروه خونی B: اگر گلبول‌های قرمز خون نمونه مورد بررسی، هنگام مخلوط شدن با آنتی‌بادی‌های ضد گروه خونی B آگلوتینه شده و رسوب تشکیل دهند، گروه خونی مورد بررسی B می باشد.
□ گروه خونی AB: اگر گلبول‌های قرمز خون نمونه مورد بررسی، هنگام مخلوط شدن با هر دو آنتی‌بادی ضد گروه خونی A و B آگلوتینه شده و رسوب تشکیل دهند، گروه خونی مورد بررسی AB می باشد.
سپس نمونه خون مورد بررسی، با یک سرم ضد Rh مخلوط می شود، در این صورت:
Rh □ مثبت: اگر گلبول های قرمز خون نمونه مورد بررسی، در پاسخ به سرم ضد Rh آگلوتینه شده و رسوب تشکیل دهند، به این معنی است که خون مورد بررسی Rh مثبت می باشد.
Rh □ منفی: اگر گلبول های قرمز خون نمونه مورد بررسی، در پاسخ به سرم ضد Rh آگلوتینه نشده و رسوب تشکیل ندهند، به این معنی است که خون مورد بررسی Rh منفی می باشد.
دریافت و اهدای خون بر اساس نتایج آزمایش به چه صورت می باشد؟
□ گروه خونی A ، فقط می تواند از گروه های خونی A و O خون دریافت کند و می تواند به گروه های خونی A و AB اهدا کند.
□ گروه خونی B ، فقط می تواند از گروه های خونی B و O خون دریافت کند و می تواند به گروه های خونی B و AB اهدا کند.
□ گروه خونی AB، فقط می تواند از گروه های خونی A، B، AB و O خون دریافت کند و می تواند به گروه های خونی AB خون اهدا کند.
□ گروه خونی O ، فقط می تواند از گروه خونی O خون دریافت کند و به تمام گروه های خونی، خون اهدا کند.
□ گروه خونی Rh+ ، می تواند از گروه های خونی Rh+ یا Rh- خون دریافت کند.
□ گروه خونی Rh- ، فقط می تواند از گروه خونی Rh- خون دریافت کند.
* گروه خونی O منفی می تواند به هر فردی با هر گروه خونی، خون اهدا کند، بنابراین، افراد دارای گروه خونی O منفی را اهداکنندگان جهانی خون می نامند. این گروه خونی برای اکثر گیرندگان بی خطر است زیرا هیچ آنتی ژن A، B یا Rh روی سطح گلبول های قرمز ندارد و با هر گروه خونی ABO و Rh دیگر سازگار می باشد.
اهدا کنندگان خون باید چه شرایطی داشته باشند؟
□ تناسب اندام
□ سلامت کامل
□ وزن بین 158-50 کیلوگرم
□ سنین بین 65-17 سال
عوامل ایجاد کننده تداخل با آزمایش تعیین گروه خونی چیست؟
□ وجود پروتئین های غیر طبیعی در سرم خون مانند: آنتی بادیهای پوشاننده سلول، فیبرینوژن، اُتوآنتی بادی ها، سولفات پروتامین، عفونت های ایجاد شده توسط باکتریهای گرم منفی که شبیه آنتی ژن B عمل می کنند.
□ پدیده رولو ( روی هم قرار گرفتن گلبول های قرمز) و حضور آنتی بادیهای سرد
□ بارداری
□ پریود
□ مصرف موارد مخدر
□ انجام ورزش یا فعالیت شدید بدنی قبل از آزمایش
□ استرس
□ مصرف مواد غذایی حاوی قند زیاد